Περιμένοντας τη συμφωνία Μπάιντεν – Ερντογάν

Του Σπύρου Σουρμελίδη από την Κυριακάτικη Kontranews

• Τα κρίσιμα ραντεβού του Ιουνίου

Μέρες Βερολίνου θυμίζει η αφωνία της Αθήνας για τις ισχυρισμούς Τσαβούσογλου ότι με την ελληνική κυβέρνηση υπάρχει «Συμφωνία 25 σημείων», όπως και για την δημόσια δήλωση του ενώπιον του Ν. Δένδια ότι ο διάλογος με την Ελλάδα συνεχίζεται χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Σε απλή διπλωματική γλώσσα αυτό σημαίνει ότι η θέση της Τουρκίας για συνομιλίες άνευ όρων, δηλαδή για γκρίζες ζώνες, αποστρατιωτικοποίηση νησιών κ.λπ., είναι αδιαπραγμάτευτη. Τον Ιούλιο του 2020 ήταν ο Τσαβούσογλου και ο στενός συνεργάτης του Ερντογάν, Ι. Καλίν, που αποκάλυψαν την τριμερή συνάντηση του Βερολίνου και τα όσα είχαν συμφωνηθεί.

Το σκηνικό επαναλαμβάνεται, ο Τσαβούσογλου λίγο μετά την συνάντηση του με τον Νίκο Δένδια στην Αθήνα (31.5) έλεγε στους Τούρκους δημοσιογράφους ότι με την Αθήνα υπάρχει συμφωνία 25 σημείων. Δήλωση η οποία έμεινε ευλαβικά ασχολίαστη από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και την κυβέρνηση γενικώς. Το υπουργείο Εξωτερικών περιορίστηκε με non paper να υποδηλώσει ότι και το ίδιο έχει σταθερές θέσεις και στο πλαίσιο αυτό, ο Δένδιας, υπογράμμισε το απαράδεκτο της εμμονής στο «casus belli» εφόσον η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο, κάτι που επανέλαβε και ο ίδιος ο Τούρκος ΥΠΕΞ σε πρόσφατη συνέντευξη του.

Στο ίδιο σημείωμα αναφέρονται οι σταθερές ελληνικές θέσεις, για παραβιάσεις κ.λπ., όσα δηλαδή δεν ειπώθηκαν στις δηλώσεις για να μην χαλάσει η σούπα του άτυπου μορατόριουμ.

Η όποια συμφωνία όμως –τα όποια συμφωνηθέντα μεταξύ των δύο κυβερνήσεων- έγινε λίγες μέρες πριν από δύο κρίσιμα ραντεβού: α) την συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, και β) την συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν.

Η επίσκεψη Τσαβούσογλου (ανταποδοτική της επίσκεψης Δένδια στην Άγκυρα, όπου ειπώθηκαν και οι ελληνικές θέσεις δημοσίως με το όνομά τους) έγινε δυο βδομάδες πριν από τα δυο κρίσιμα ραντεβού. Στόχος της τουρκικής διπλωματίας, να επιδείξει διάθεση συνεννόησης. Στόχος της ελληνικής διπλωματίας, να δείξει ότι πιστεύει στον διάλογο στις καλές σχέσεις και στα ήρεμα νερά, έχοντας θέσει τις δικές της «κόκκινες γραμμές». Η εικόνα αυτή όμως είναι πλασματική. Πρώτον, γιατί εδώ και δυο χρόνια βρισκόμαστε σε μια διαρκή ένταση με την Τουρκία σε όλα τα επίπεδα. Και δεύτερον, γιατί παρασκηνιακά έχουν συζητηθεί και συμφωνηθεί (;) διαδικασίες για την συνέχιση της διαβούλευσης. Και τρίτον, γιατί η Τουρκία, παρά την αντιπαράθεση με τον Λευκό Οίκο, συνεχίζει να είναι χρήσιμη στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ, και η ίδια δε συνεχίζει να έχει ισχυρή παρουσία στην Λιβύη, στην Συρία και στον Καύκασο. Κανείς λοιπόν, η Αθήνα και η Λευκωσία πρωτίστως, δεν μπορεί να στηρίζονται στον… Μπάιντεν και στην αντιπαράθεση για τους s-400.

Τα καθοριστικά ραντεβού

Είναι ορατό πως η Άγκυρα περιμένει την συνάντηση Ερντογάν-Μπάιντεν για να καθορίσει την τακτική της στην συνέχεια. Είναι αλήθεια πως τα εσωτερικά προβλήματα, απασχολούν τον Ερντογάν περισσότερο και από τον Μπάιντεν. Η φτωχοποίηση της Τουρκίας, η οικονομική κρίση, οι αποκαλύψεις του μαφιόζου Πεκέρ για τις σχέσεις του καθεστώτος Ερντογάν με την μαφία, η ισχυροποίηση της αντιπολίτευσης κ.λπ., ροκανίζουν την πολιτική ισχύ του Ερντογάν.

Όμως, ακολουθώντας την γνωστή τακτική του, σηκώνει τους τόνους της αντιπαράθεσης με τον Μπάιντεν, λίγο πριν την συνάντηση μαζί του. Τον κατηγορεί για την στήριξη προς τους Κούρδους, για το πραξικόπημα του 2016, ότι οι υπηρεσίες του απαγάγουν κάποιους υποτίθεται πολιτικούς του αντιπάλους από άλλες χώρες (Κένυα, Κιργιζία). Και προχωρά σε συνεργασία με τους Παλαιστίνιους της Λωρίδας της Γάζας, με την Χαμάς, για να ορίζει και ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας-Γάζας, πάνω (!) από την Κύπρο.

Το αποτέλεσμα της συνάντησης θα δείξει έως πού ο Λευκός Οίκος θέλει να πιέσει πραγματικά τον Ερντογάν, και αν έχει πραγματικά τα κατάλληλα εργαλεία. Το αποτέλεσμα της συνάντησης θα καθορίσει και την στάση της Άγκυρας στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά.

Είναι σίγουρο ότι στο τραπέζι της συζήτησης θα υπάρχουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και η Ανατολική Μεσόγειος, άρα και το Κυπριακό.

Βερολίνο Νο2

Το όλο κλίμα και η συνέχεια σε ό,τι αφορά στον ελληνοτουρκικό διάλογο και μία πιθανή συμφωνία, θα φανεί και στην συνάντηση του Κ. Μητσοτάκη με τον Τούρκο Πρόεδρο. Θα φανεί τι ακριβώς έλεγε ο Τσαβούσογλου για την «Συμφωνία των 25 σημείων», Κυρίως όμως, θα φανεί ποια θα είναι τα επόμενα βήματα προς μια πιθανή συμφωνία Ελλάδας- Τουρκίας. Και αν αυτή η συμφωνία θα γίνει με τις εγγυήσεις των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Δεν αποκλείεται λοιπόν να έχουμε ένα «Βερολίνο 2», αλλά αυτή τη φορά, διαμεσολαβητής δεν θα είναι μόνο η Γερμανία αλλά και οι ΗΠΑ.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν έχει κανένα σχέδιο ενόψει των δύο Συνόδων, του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. και καθοδηγείται από τον πρέσβη Πάιατ ως προς τις ΗΠΑ και το από Βερολίνο ως προς την ΕΕ. Για τον πρωθυπουργό το δόγμα «κάνουμε μπίζνες, όχι διαπραγμάτευση» θα ισχύσει στο ακέραιο γι αυτό και η κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει καμία πρόταση για την Τελωνειακή Ένωση Ε.Ε. –Τουρκίας

Το κλίμα των ήρεμων νερών αναμένεται να ανατραπεί στις 20 Ιουλίου, αν επιβεβαιωθεί η επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα για την επέτειο της εισβολής και αν αποτύχουν οι συναντήσεις στο ΝΑΤΟ.

Ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις οι ΗΠΑ δεν θέλουν ένταση σίγουρα, θέλουν όμως διάλογο και διαδικασία επίλυσης. Διάλογο μπορούν να πιέσουν και να τον επιβάλλουν, λύση όχι. Κατά συνέπεια, αν οι τριγωνικές συναντήσεις Μπάιντεν – Μητσοτάκη – Ερντογάν αποβούν εποικοδομητικές ενδέχεται να έχουμε μορατόριουμ διαρκείας που θα διευκολύνει την στάση του Βερολίνου να αναβαθμίσει την Τελωνειακή Ένωση Ε.Ε. –Τουρκίας στα τέλη του μήνα. Αυτό θέλει και η Τουρκία, που έχει σχέδιο. Αν όχι, θα πρέπει να περιμένουμε τι ακριβώς έχουν στα σχέδιά τους οι ΗΠΑ και να δούμε πώς θα τα αξιοποιήσει η Ελλάδα. Αν ο Μπάιντεν θελήσει να φανεί σκληρός με τον Ερντογάν θα βάλει και το Κουρδικό, οπότε μάλλον ταραχή θα προκαλέσει στην Τουρκία και όλα θα πάρουν άλλον δρόμο. Η αίσθηση πάντως είναι ότι η Ουάσινγκτον απλά θα βάλει τους όρους της και θα απαιτήσει προσήλωση. Ο Ερντογάν με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, μάλλον θα δεχθεί πολλά, αλλά όχι όλα.