Του
Σταύρου Ξηντάρα
Μια άκρως δυναμική γυναίκα, η Μαργαρίτα Δαλαμάγκα –Καλογήρου, σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου «Αγγέλων Βήμα», κρύβεται πίσω από μια ακόμα καλλιτεχνική πρωτιά. Το θεατρικό έργο «Chicago» (1926) της Maurine Dallas Watkins που αποτέλεσε τη βάση για την ομώνυμη ταινία-μιούζικαλ, με επτά Όσκαρ, τρεις Χρυσές Σφαίρες και δύο ΒΑFΤΑ (2002), ανεβαίνει στη σκηνή του “Αγγέλων Βήμα», το οποίο παρουσιάζει το πλήρες κείμενό του για πρώτη φορά στην Ελλάδα και ίσως διεθνώς.
Οι ηρωίδες του έργου είναι όμορφες, φλογερές, παθιασμένες και αδίστακτες γι’ αυτό μας γοητεύουν. Μπορεί η Ρόξι Χαρτ να είναι η πρωταγωνίστρια, όμως στο δημιούργημα της Maurine Dallas Watkins οι περισσότεροι χαρακτήρες είναι γυναικείοι. Έτσι η καπατσοσύνη, η σεξουαλικότητα και ο γυναικείος δυναμισμός θριαμβεύουν στο θεατρικό αυτό που εκτυλίσσεται στην εποχή της ποτοαπαγόρευσης, συνδυάζοντας τον έρωτα, την κωμωδία και το δράμα, ενώ παράλληλα σατιρίζει το σάπιο δικονομικό σύστημα και τα διεφθαρμένα μίντια.
«Με εργαλείο το τολμηρό και αιχμηρό της χιούμορ και την αδυσώπητη πένα της, η Maurine Dallas Watkins «χτυπά» τους θεσμούς της- θεωρητικά- δομημένης κοινωνίας της διαβόητης πόλης της ποτοαπαγόρευσης και του Αλ Καπόνε, στην οποία, στην πραγματικότητα βασιλεύει η διαπλοκή, την ώρα που εκατομμύρια απλοί άνθρωποι κυνηγούν ασταμάτητα και με κάθε τρόπο το “Αμερικάνικο Όνειρο”.», εξηγεί στην kontra news, η Μαργαρίτα Δαλαμάγκα- Καλογήρου.
-Αν και το Σικάγο γράφτηκε το 1926, εποχή διαφθοράς και διαπλοκής πιστεύετε ότι έχει αλλάξει κάτι από τότε στις σύγχρονες θεωρητικά δομημένες κοινωνίες μας;
«Βεβαίως έχουν αλλάξει πολλά! Ό,τι αφορά την διαφθορά ή την διαπλοκή γίνεται με κομψότερους τρόπους, ηλεκτρονικά μεταλλαγμένους, λιγότερο ορατούς και -ίσως- περισσότερο αποδοτικούς σε οικονομικούς όρους…»
-Βλέποντας τον κεντρικό ήρωα του Σικάγο, τον Μπίλυ Φλίν, να μπορεί να αθωώνει με μαεστρία την μια δολοφόνισσα μετά την άλλη, αυτόματα μου ήρθαν στο μυαλό στάρ δικηγόροι του σήμερα, με ανάλογες πρακτικές. Τελικά πως μπορεί κανείς να πιστεύει στην δικαιοσύνη;
«Μπορώ να μιλήσω μόνο για μένα. Και να πω πως η υπογράφουσα πιστεύει πραγματικά στην Δικαιοσύνη, στην αξία και την δύναμή της και εκτιμά πραγματικά αυτούς που την εκπροσωπούν και την υπηρετούν, συχνά με αβάσταχτο φόρτο και κάτω από εργασιακές συνθήκες που δεν είναι πάντα οι καλύτερες. Οπότε, ναι, μπορεί κανείς να πιστεύει στην Δικαιοσύνη, φτάνει να βλέπει την μεγάλη εικόνα και να μην περιορίζει την οπτική της/του σε μεμονωμένα περιστατικά, συνήθως διογκωμένα από τα μέσα «ενημέρωσης».
-Η συγγραφέας του έργου τόλμησε και μάλιστα σε μια δύσκολη εποχή, να στηλιτεύσει με την βοήθεια της τέχνης, τη φωνή της απέναντι στο σαθρό σύστημα, απέναντι σε δικαστές, δικηγόρους, αστυνομικούς, δημοσιογράφους κλπ. Σήμερα λίγοι υψώνουν τη φωνή τους ξεκάθαρα απέναντι σε οποιαδήποτε διαπλοκή, σαν να φοβούνται τις συνέπειες….
«Νομίζω πως σήμερα υψώνουν την φωνή τους περισσότεροι από όσοι χρειάζεται. Αυτός είναι ο λόγος που χάνεται μέσα στο «πλήθος» των κριτικών ακόμη και ο ορθός και εποικοδομητικός κριτικός λόγος, τον οποίο αρθρώνουν κάποιοι, όχι λίγοι κατά την γνώμη μου. Αυτοί που περισσεύουν και, στο τέλος, θολώνουν την εικόνα, είναι εκείνοι που είτε υψώνουν την φωνή τους χωρίς γνώση και επιχειρήματα, είτε την υψώνουν με κίνητρα καθοδηγούμενα, ιδιοτελή και όχι έντιμα.
Από την άλλη, η συγκεκριμένη συγγραφέας, η Maurine Dallas Watkins, ήταν ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο πλάσμα που αξίζει να σταθούμε, να ψάξουμε και να διαβάσουμε γι αυτήν και να δούμε πόσο πραγματικά μοναδικό και ανεπανάληπτο είναι και το έργο της με τον αρχικό τίτλο «ΠΑΙΞΤΕ ΜΠΑΛΛΑ» και με τον τελικό τίτλο CHICAGO που παρουσιάζεται φέτος στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ. To απίστευτο είναι πως αυτό το νεαρό κορίτσι, το 1926 (!) μάς δείχνει όλα αυτά που στηλιτεύει, όλα αυτά και όλους αυτούς που ΕΞΕΥΤΕΛΙΖΕΙ και αυτό το κάνει με έναν τρόπο παιχνιδιάρικο, με έναν λόγο φρέσκο και αιχμηρό και με μία τόλμη που σπάει κόκαλα. Τούς τα λέει «χύμα», αλλά με έναν τρόπο που σίγουρα κανείς δεν θα διανοήθηκε να την βλάψει από όσους μπαίνουν στο «στόμα» της. Είτε γιατί… θα πέρασαν καλά και οι ίδιοι βλέποντας το έργο της είτε γιατί θα την… φοβούνταν περισσότερο από όσο θα μπορούσε να τούς φοβηθεί αυτή!!! Όμως αυτό δεν είναι η ουσία και η αξία της αληθινής και έντιμης σάτιρας;;;»
-Είστε μια δυναμική γυναίκα που διευθύνετε ένα ξεχωριστό θέατρο, το Αγγέλων Βήμα, που στεγάζεται σε ένα υπέροχο νεοκλασικό κτίριο της οδού Σατωβριάνδου. Τι άλλες καλλιτεχνικές εκπλήξεις θα περιμένουμε από εσάς;
«Η επόμενη φετινή έκπληξή μας είναι το έργο του Αλγερινού θεατρανθρώπου Abdelkader Alloula με τίτλο ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΟΥΣ που θα ανέβει τον Μάρτιο για να τιμήσει τα τριάντα πέντε χρόνια από την ημέρα που αυτός ο φωτεινός και φωτισμένος άνθρωπος, βγαίνοντας από το σπίτι του για να πάει στο θέατρο, σωριάστηκε στην πόρτα από σφαίρα ισλαμιστών τρομοκρατών της GIA.
H …μεθεπόμενη έκπληξή μας θα είναι η επόμενη θεματική μας ενότητα για την περίοδο Νοεμβρίου 2024-Μαϊου 2025 και το ρεπερτόριο που θα την υλοποιήσει. Όμως εδώ θα σάς πικράνω, διότι ούτε αυτή ούτε αυτό είναι ακόμη ανακοινώσιμα.»
-Σας βοηθά οικονομικά η πολιτεία στο δύσκολο έργο σας;
«Λέω με κάθε ευκαιρία πως δεν θεωρώ πως είναι υποχρέωση της πολιτείας να υποστηρίζει οικονομικά τις εμμονές και τις επιλογές μου. Αν αυτές αξίζουν, ελπίζω να τις «βοηθήσει» οικονομικά ο θεατής μας με το εισιτήριό του. Επιβιώνουμε επειδή το κάνει. Και είμαστε όλοι στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ ευγνώμονες που το κάνει! Με αποτέλεσμα το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ να μην χρωστάει πουθενά.
Από την πολιτεία αυτό που περιμένω και απαιτώ είναι να μού παρέχει ένα καλά φωτισμένο και πολιτισμένο περιβάλλον, ένα καλοστρωμένο και πάντα καθαρό οδόστρωμα, μία αποκομιδή σκουπιδιών σε ώρες άλλες από τις ώρες των παραστάσεων και δημοτικά τέλη που να μην είναι ίσα με των καφενείων που έχουν τραπέζια πάνω στην Πλατεία Συντάγματος!»
Η ιστορία πίσω από αυτό το άκρως δημοφιλές μυθιστόρημα, το «Chicago» της Maurine Dallas Watkins είναι η εξής:
Σικάγο των Η.Π.Α, δεκαετία του ’20. Ποτοαπαγόρευση και άτυπη «βασιλεία» του Al Capone. Μέσα σε αυτό το χάος, προκύπτει η εικοσάχρονη και κάτι Maurine Dallas Watkins, μία αξιοσημείωτη περίπτωση, η οποία δεν έχει προηγούμενο, διότι:
– όντας μοναχοπαίδι παπά και νοικοκυράς από τις Νότιες Πολιτείες, στα έντεκά της χρόνια έγραψε και παρουσίασε στην σκηνή με επιτυχία και θερμή υποδοχή του Τύπου το πρώτο της θεατρικό έργο με τίτλο «Χρυσές Καρδιές»,
– είναι λάτρις του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και ήδη μέλος αμερικανικού σωματείου που σκοπός του, μεταξύ άλλων είναι η διάδοση της Ελληνικής γραμματείας,
– έχει ήδη περάσει με άριστες επιδόσεις από πέντε εξέχοντα πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων το Butler, το Radcliffe και το Harvard πραγματοποιώντας, μεταξύ άλλων και σπουδές Ελληνικών.
Τώρα, φθάνοντας στο Σικάγο, η Maurine λαχταρά να γραφτεί στο Yale Drama School (που ξεκινάει την λειτουργία του) και να γίνει συγγραφέας. Τα δίδακτρα απλησίαστα και οι πόροι που τής εξασφαλίζει το σπίτι πενιχροί. Όμως η Maurine δεν είναι από τα παιδιά που το βάζουν κάτω. Προσλαμβάνεται περίπου «με το έτσι θέλω» ως δικαστική ρεπόρτερ σε μία αρκετά σημαντική εφημερίδα, την Chicago Tribune, και ξενυχτάει σε δίκες, κυρίως δίκες για φόνους. Και μάλιστα φόνους, για τους οποίους κατηγορούνται γυναίκες! Με τον μισθό της από την εφημερίδα γράφεται, όπως ήθελε, στο Yale Drama School και με το υλικό από δύο από τις δίκες που παρακολουθεί…γράφει ένα θεατρικό έργο που είναι η διπλωματική της εργασία. Η οποία, εννοείται πως βαθμολογείται με Άριστα. Ηρωίδες του έργου της δύο νέες γυναίκες κατηγορούμενες για φόνο οι οποίες, στο έργο, παίρνουν τα ονόματα Ρόξυ και Βέλμα. Ήρωές του οι δικηγόροι που τις αθώωσαν, ενώ η Maurine είχε πεισθεί πως ήταν ένοχες, οι οποίοι, στο έργο, ενώνονται σε έναν: τον Μπίλυ Φλιν.
Το έργο ονομάστηκε στην αρχή «Παίξτε Μπάλα!» και, μετά, «CHICAGO». Και, αυτό το έργο, πλήρες με όλους τους χαρακτήρες του παρουσιάζεται φέτος στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ ίσως για πρώτη φορά μετά την αρχική του παρουσίαση, το 1926-27, αφού όλες οι μετέπειτα παρουσιάσεις του περιείχαν διάφορες επεμβάσεις.
Στο CHICAGO της, ως ταύρος σε υαλοπωλείο, η Maurine ορμάει πάνω στους πάντες και τα πάντα με δηλητηριώδες χιούμορ και ανελέητη κριτική, αλλά με τρόπο ανάλαφρο και «γελαστό». Στην καταιγιστική πλοκή του έργου της μπαίνουν στο παιχνίδι και «Παίζουν Μπάλα» οι πάντες: οι κατηγορούμενοι, η αστυνομία, τα δικαστήρια, οι δικηγόροι, οι δικαστές, οι δεσμοφύλακες, οι φυλακές, οι δημοσιογράφοι, τα μέσα ενημέρωσης που μετατρέπουν με το αζημίωτο ένοχους σε λαϊκά ινδάλματα, οι οργανωμένοι φιλάνθρωποι, επίσης με το αζημίωτο. Όλους αυτούς η Maurine μάς τούς δείχνει για να τούς δούμε και, μετά, μπροστά στα μάτια μας, τούς… κάνει σκόνη!
Το Χόλυγουντ, με τα άριστα αντανακλαστικά του, μυρίζεται επιτυχία και κάνει αυτό το θεατρικό έργο ταινία, ήδη την δεκαετία του 30. Επιπλέον, το Χόλυγουντ προσλαμβάνει την μικρή Maurine για να τού γράφει σενάρια. Γράφει αρκετά και με επιτυχία, ακόμη και οικονομική, σε σημείο ώστε, κάποια στιγμή, να βρεθεί εκατομμυριούχος. Μετά, γύρω στα σαράντα της, πεθαίνει ο πατέρας της. Τότε, η Μaurine γυρίζει μια για πάντα την πλάτη στο Χόλυγουντ, παίρνει την μητέρα της και αρχίζει να γυρίζει τον κόσμο. Παράλληλα, μοιράζει το σημαντικότερο μέρος της περιουσίας της στην χρηματοδότηση είκοσι πανεπιστημίων, μεταξύ των οποίων και το Princeton, ώστε να δημιουργήσουν ή να ενισχύσουν τμήματα…Ελληνικών.
Μετά τον θάνατό της, με βάση αυτό το θεατρικό έργο, γυρίζεται το μιούζικαλ CHICAGO των επτά Όσκαρ, των τριών Χρυσών Σφαιρών και των δύο BAFTA. Δεν είναι γνωστό αν η -πάντα συνειδητή Χριστιανή- Maurine θα χαιρόταν με αυτή την επιτυχία, αφού η ίδια πάντα έλεγε πως αυτό το έργο δεν το εκτιμά, γιατί λειτούργησε ως έπαινος για δύο δολοφόνους.
Σε μια τόσο αντισυμβατική γυναίκα και ένα τόσο αντισυμβατικό έργο αρμόζει μόνο μια αντισυμβατική παράσταση. Μία αντισυμβατική παράσταση, λοιπόν, παρουσιάζει το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ υποστηριζόμενο από μια ενθουσιώδη δωδεκαμελή ομάδα ηθοποιών.
Απόδοση – Σκηνοθεσία: Μαργαρίτα Δαλαμάγκα-Καλογήρου
Επιμέλεια Κίνησης: Νατάσσα Μπρουζιώτη
Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Αγιαννίτης
Φωτογραφίες: Νικόλας Παπουτσάκης, Έλλη Πουπουλίδου
Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου Art Ensemble
Παίζουν (με σειρά εμφάνισης) οι:
Βασίλης Σαμαριτάκης: Υπαστυνόμος Μέρντοκ
Γιώργος Κοσσυβάκης: Έημος Χαρτ, σύζυγος της Ρόξυ Χαρτ
Μέμος Ρούσσος: Τζέικ Κάλλαχαν, Δημοσιογράφος
Στέφανη Ιωάννου: Ρόξυ Χαρτ
Κωνσταντίνος Πλιάτσιος: Εισαγγελέας Χάρρισον
Γιώργος Κοντογιάννης: Μπέιμπ, φωτορεπόρτερ
Ελένη Κερολάρι Βέλμα: η πιο καλοντυμένη κρατούμενη
Γωγώ Βογάσαρη: Κυρία Μόρτον, Δεσμοφύλακας
Μαριλένα Καβάζη: Λιζ, κρατούμενη
Νίκος Στεργιώτης: Μπίλυ Φλιν, δικηγόρος
Λίλη Τέγου: Λιακάδα, δημοσιογράφος
Μάιρα Κατσαρού: Αγριόγατα, νέα κρατούμενη
Στις εκφωνήσεις φυλακών και δικαστηρίου ακούγονται οι: Φάνης Κακοσαίος και Αλέξιος Κοτσώρης.
Την τοποθέτηση των ηχητικών και τον χειρισμό φωτισμών και ήχων κάνει ο Δημήτρης Γιαννακός.
Αγγέλων Βήμα – Τόπος Συνάντησης Ανατολής-Δύσης Α.Μ.Κ.Ε
Διεύθυνση: Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια (πίσω από το Εθνικό Θέατρο Τσίλλερ)
Πληροφορίες-Κρατήσεις 210-5242211
Παραστάσεις: κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20.00
Τιμές εισιτηρίων: 16 ευρώ (κανονικό), 12 ευρώ (μειωμένο), 5 ευρώ (ατέλεια)
Αγορά εισιτηρίων: www.more.com/theater/chicago-1/
www.aggelonvima.gr, και στο ταμείο του θεάτρου
