Τα όσα αναφέραμε, στο προηγούμενο φύλλο, για τα προβλήματα δομικού χαρακτήρα, αλλά και προβληματικούς χειρισμούς και επιλογές, έφεραν περαιτέρω εκλογική συρρίκνωση του ΣΥΝ, στις εκλογές του Νοεμβρίου 1989.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με αντίστοιχη άνοδο του ΠΑΣΟΚ, προκάλεσαν, όπως ήταν φυσικό, περιδίνηση και έντονο προβληματισμό.
Είχε καταστεί εμφανές πως ο «ιδρυτικός στόχος του εγχειρήματος», δηλαδή η ανατροπή των συσχετισμών, στον ευρύτερο προοδευτικό-κεντροαριστερό χώρο, είχε αποτύχει.
Αυτή δε η αποτυχία προκάλεσε νέες προσεγγίσεις και μάλιστα από στελέχη, που είχαν πρωτοστατήσει στην ανατροπή της διαιρετικής τομής, δεξιά-αντιδεξιά, ως θεμελιώδους πυλώνα στη διάταξη των πολιτικών δυνάμεων και τις αντίστοιχες επιλογές.
Τα στελέχη αυτά επανέφεραν την παλιά διαχωριστική γραμμή, που περνούσε πια από την επαναπροσέγγιση με το ΠΑΣΟΚ, ενδεχομένως και με πιο προωθημένες μορφές συνεργασίες, που έγιναν άλλωστε πράξη, το επόμενο διάστημα.
Κάτι τέτοιο όμως ήταν έξω από τη λογική της παραδοσιακής, «δογματικής» κατά την τρέχουσα ορολογία, ηγετικής ομάδας του ΚΚΕ, που δε θεωρούσε πλέον το ΠΑΣΟΚ, ως όμορη πολιτική δύναμη.
Κι επειδή, ως γνωστόν, η φτώχια φέρνει γκρίνια, εν προκειμένω η φτώχια, δηλαδή η αδυναμία επίτευξης των υψηλών εκλογικών στόχων του ΣΥΝ, έφερε τη διάσπαση.
Κατ’ ουσία τη διάλυσή του, ως «ομοσπονδίας» συνεργαζόμενων κομμάτων, που συντελέστηκε με την αποχώρηση του ΚΚΕ, δηλαδή της κύριας «δύναμης πυρός» του χώρου.
Η αποχώρηση του ΚΚΕ, όμως, είχε συνέπειες και για το ίδιο το κόμμα του Περισσού. Η λεγόμενη «ανανεωτική» πτέρυγα, των νεότερων στελεχών, που είχαν πρωτοστατήσει στη συγκρότηση του ΣΥΝ και είχαν αποδεχθεί την ανάγκη υπέρβασης των «μαρξιστικών-λενινιστικών» αρχών, διεκδίκησαν κατ’ αρχήν την ηγεσία, έναντι της «παλιάς φρουράς», των λεγόμενων «δογματικών».
Μετά την αποτυχία τους, για πολύ λίγο είναι αλήθεια, αποτέλεσε μονόδρομο γι’ αυτά τα στελέχη, η αποχώρηση από το κτίριο του Περισσού και η προσχώρησή τους στον ΣΥΝ, που έπαιρνε πλέον τα χαρακτηριστικά κόμματος, που θα εξέφραζε πλέον τον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς, ως «διάδοχος» της ΕΑΡ.
Τα στελέχη αυτά, μάλιστα, που αποχώρησαν από το ΚΚΕ, όπως η Μαρία Δαμανάκη, που είχε αναδειχθεί ήδη πρόεδρος, ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο Γιάννης Δραγασάκης κ.ά., έπαιξαν έναν ιδιαίτερο ρόλο, ορισμένοι και στην «πρώτη φορά Αριστερά».
Προς το παρόν πάντως, το 1991, όταν σημειώθηκαν οι δραματικές εκείνες μετατοπίσεις, το τοπίο για το σύνολο της παραδοσιακής αριστεράς γινόταν ξανά «θολό».
Η κατοχύρωση της ηγεμονίας του ΠΑΣΟΚ, που επιστέφθηκε και με την επάνοδό του στην εξουσία, δεν άφηνε και πολύ χώρο, ούτε περιθώρια για κάποιο διακριτό ρόλο.
