29 χρόνια από τη νύχτα των Ιμίων – όλο το ιστορικό και οι διάλογοι

Eίκοσι εννέα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα, από τη δραματική και με τραγικές ανθρώπινες απώλειες τελευταία νύχτα της Κρίσης των Ιμίων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Το θερμότατο αυτό ελληνοτουρκικό επεισόδιο, που εκτιλύχθηκε τη νύχτα της 30ης προς 31η Ιανουαρίου 1996, προκάλεσε τον θάνατο τριών ελλήνων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού. Ήταν οι Χριστόδουλος Καραθανάσης, Παναγιώτης Βλαχάκος και Έκτορας Γιαλοψός, που επέβαιναν σε ελικόπτερο που συνετρίβη κατά τη διάρκεια αναγνωριστικής πτήσης.

Πότε άλλοτε από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (Ιούλιος 1974) και μετά, η Ελλάδα και η Τουρκία δεν έφτασαν τόσο κοντά στον πόλεμο.

Πώς όμως φτάσαμε σε αυτό το οριακό σημείο;

Η περιοχή
Τα Ίμια ή Λιμνιά αποτελούν σύμπλεγμα δύο μικρών ακατοίκητων νησίδων (ανατολική και δυτική) ανατολικά της Καλύμνου. Ανήκουν στα Δωδεκάνησα και απέχουν από τα τουρκικά παράλια περίπου 3,6 ναυτικά μίλια. Από το 1984 μέχρι την Κρίση του 1996 φιλοξενούσαν αιγοπρόβατα του Καλύμνιου κτηνοτρόφου Αντώνη Βεζυρόπουλου.

Το νομικό καθεστώς
1912
Μετά το τέλος του ιταλοτουρκικού πολέμου τα Δωδεκάνησα περιέρχονται υπό ιταλική κτήση.

1923
Η Τουρκία, με το άρθρο 15 της Συνθήκης της Λωζάννης αναγνωρίζει και επισήμως την ιταλική κυριαρχία. Παράλληλα με το άρθρο 12 αναγνωρίζεται η τουρκική κυριαρχία στο σύνολο των νησίδων που απέχουν έως και τρία ναυτικά μίλια από τα μικρασιατικά παράλια συνεπώς τα Ίμια εξαιρούνται.

28 Δεκεμβρίου 1932
Με το ιταλοτουρκικό πρωτόκολλο καθορίζονται λεπτομερώς τα θαλάσσια σύνορα στα Δωδεκάνησα και γίνεται συγκεκριμένη μνεία στο «μέσον μεταξύ των νησιών Λιμνιά και Cavus adasi» ως το 30ο σημείο καθορισμού της συνοριακής γραμμής μεταξύ των δύο χωρών.

1947
Με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947 τα Δωδεκάνησα ενσωματώνονται στην ελληνική επικράτεια. Το Άρθρο 14 διευκρινίζει πως ισχύουν οι οριογραμμές που καθορίστηκαν από τις προαναφερθείσες συμφωνίες.

1969
Η Σύμβαση της Βιέννης που κωδικοποιεί τους εθιμικούς κανόνες περί Δικαίου των Συνθηκών, αποκλείει την περίπτωση λήξης Συνθήκης ή τη δυνατότητα αποχώρησης μέρους της, εφόσον καθορίζεται μεθοριακή γραμμή.

Πώς φτάσαμε στην κρίση
25 Δεκεμβρίου 1995
Το τουρκικό εμπορικό πλοίο Figen Akat προσαράζει, πέφτοντας με όλη την ταχύτητά του, στις βραχονησίδες Ίμια. Ο τούρκος καπετάνιος αρνείται τη βοήθεια ελληνικών σκαφών δηλώνοντας ότι τα Ίμια αποτελούν τούρκικη επικράτεια.

Το ελληνικό λιμενικό τον υποχρεώνει να δεχθεί βοήθεια από ελληνικά ρυμουλκά.

27 Δεκεμβρίου 1995
Ξεκινά απόρρητη ανταλλαγή διακοινώσεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας σχετικά με το νομικό status quo των Ιμίων.

24 Ιανουαρίου 1996
Οι διακοινώσεις διαρρέουν σε ελληνικά ΜΜΕ.

25 Ιανουαρίου 1996
Ο δήμαρχος Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, συνοδευόμενος από τον διοικητή του αστυνομικού τμήματος Καλύμνου τοποθετεί την ελληνική σημαία στην Ανατολική βραχονησίδα Ίμια.

27 Ιανουαρίου 1996

Το Σάββατο 27 Ιανουαρίου 1996 ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη Τζεσούρ Σερτ, μαζί με έναν συνάδελφό του και έναν εικονολήπτη του τηλεοπτικού σταθμού Canal D, που επίσης ανήκει στον όμιλο Dogan, με ένα νοικιασμένο ελικόπτερο φτάνουν στα Ιμια, όπου αποβιβάζονται και κατεβάζουν την ελληνική σημαία ανεβάζοντας την τουρκική.

Το «Figen Akat», το οποίο είχε ξεκινήσει από το Τσανάκαλε με προορισμό το Ισραήλ, είχε κολλήσει στα βράχια. Ο Τούρκος καπετάνιος του αρνείται βοήθεια από τις ελληνικές αρχές λέγοντας ότι βρίσκεται σε τουρκικά ύδατα και ζητά την παρέμβαση της Τουρκικής Ακτοφυλακής.

Ο γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στην Αγκυρα, Ιωάννης Παπαμελετίου, αναλαμβάνει να επικοινωνήσει με τη Διεύθυνση Ελληνικών Υποθέσεων του τουρκικού ΥΠΕΞ. «Ο καπετάνιος και το πλήρωμα κινδυνεύουν στη θάλασσα εάν δεν δεχθούν τη βοήθεια του ρυμουλκού μας που βρίσκεται σε ετοιμότητα για να αποκολλήσει το πλοίο».

Στις 27 Δεκεμβρίου έρχεται η απάντηση από τον Αχμέτ Μπανγκουγλού. Ο τμηματάρχης Ελληνικών Υποθέσεων του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών τηλεφωνεί στον σύμβουλο της ελληνικής πρεσβείας στην Αγκυρα Αλέξανδρο Κουγιού και του δηλώνει ότι ανεξάρτητα από το ποιος θα αναλάβει τη διάσωση του πλοίου υπάρχει γενικότερα θέμα κυριότητας των Ιμίων.

Το «Figen Akat» αποκολλάται από τα αβαθή με ζημιές στα ύφαλά του, στις 28 Δεκεμβρίου, από δύο ελληνικά ρυμουλκά που το συνοδεύουν μέχρι το λιμάνι του Κιουλούκ. Η κρίση έχει ξεκινήσει να φουντώνει και πολλοί μέχρι σήμερα αναρωτιούνται εάν πράγματι ήταν… τυχαία η «ατυχής» προσάραξη του παλιού φορτηγού στα αβαθή.

Κυριακή, 28 Ιανουαρίου 1996

08:00 – 14:00
Το περιπολικό σκάφος του ΠΝ «Παναγόπουλος» διακρίνει την τουρκική σημαία στα Ίμια.

Το πλήρωμα του περιπολικού του ΠΝ «Αντωνίου», εκτελώντας διαταγές του αρχηγού ΓΕΝ κατεβάζει την τουρκική σημαία και τοποθετηθεί εκ νέου τη ελληνική. Ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Λυμπέρης ενημερώνει τον υπουργό Εθνικής Αμύνης Γεράσιμο Αρσένη.

22:15
To ελληνικό περιπολικό «Πυρπολητής» αποβιβάζει επτά βατραχανθρώπους στα ανατολικά Ίμια με αποστολή τη φύλαξη της σημαίας.

Δευτέρα 29 Ιανουαρίου

Η τουρκάλα πρωθυπουργός Τσιλέρ δηλώνει ότι τα Ίμια είναι τουρκικά, προσθέτοντας «Αυτή η σημαία κατεβαίνει και αυτοί οι στρατιώτες φεύγουν».

Η κορύφωση της κρίσης

Στην Ελλάδα, αρχηγός της ΕΥΠ είναι ο ναύαρχος και πρώην αρχηγός ΓΕΝ (μάλιστα επί της κρίσης του «Σισμίκ» με την Τουρκία στο Αιγαίο, το 1987, ήταν αυτός που έλαβε την εντολή «Βυθίσατε το “Χόρα”»), Λεωνίδας Βασιλικόπουλος. Ο Βασιλικόπουλος (ο οποίος πέθανε σε ηλικία 82 ετών τον Μάιο του 2014) ως στενός συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου έχει παραγκωνιστεί από τον Κώστα Σημίτη.

Τρίτη, 30 Ιανουαρίου
Μεγάλη δύναμη του ελληνικού στόλου αποπλέει από τον Ναύσταθμο Σαλαμίνας για τα Ίμια. Όλη η διαδικασία καλύπτεται ζωντανά από τα ελληνικά τηλεοπτικά δίκτυα.

Το τουρκικό επιτελείο έχει ήδη δώσει εντολή για κατάληψη των Δυτικών Ιμίων.

Στην περιοχή συγκεντρώνονται πάνω από είκοσι ελληνικά και τουρκικά πολεμικά σκάφη.

13:15
Στο ελληνικό Πεντάγωνο ζητείται το ενδεχόμενο αποστολής καταδρομέων του στρατού στα Δυτικά Ίμια. Καθώς τα δύο ελικόπτερα που τους μεταφέρουν βρίσκονται στον αέρα, οι εντολές αλλάζουν και τελικά μεταφέρονται στην Καλόλιμνο.

22:00
Οι ΗΠΑ παρεμβαίνουν. Ο Πρόεδρος Κλίντον επικοινωνεί τηλεφωνικά με την Αθήνα και την Άγκυρα.

Τα τουρκικά πλοία πλησιάζουν τα Ίμια. Οι ΗΠΑ τους καλούν να μην προχωρήσουν σε κάποια ενέργεια διαβεβαιώνοντας ότι οι Έλληνες θα αποσυρθούν.

Οι ΗΠΑ στέλνουν στην περιοχή αντιτορπιλικό σκάφος με το πιο εξελιγμένο σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης.

23:00
Δίνεται εντολή επιστράτευσης των στρατιωτικών δυνάμεων Έβρου και νήσων του Αιγαίου.

Τετάρτη, 31 Ιανουαρίου

00:00
Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης συγκαλεί σύσκεψη του ΚΥΣΕΑ, όχι όμως στο Κέντρο Επιχειρήσεων του Πενταγώνου, από όπου οι συμμετέχοντες θα μπορούσαν να έχουν πλήρη εικόνα και ενημέρωση, αλλά στο γραφείο του στη Βουλή.

01:00
Το ελληνικό πεντάγωνο λαμβάνει πληροφορία για επικείμενη, εντός ώρας, στρατιωτική ενέργεια των Τούρκων.

01:04
Σήμα Φρεγάτας «Ναβαρίνον»: Δύο τουρκικά ελικόπτερα ΜΠΛΑΚ ΧΩΚ βρίσκονται στην περιοχή.

01:15
Τούρκοι κομάντος, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, αποβιβάζονται στα Δυτικά Ίμια και υψώνουν την τουρκική σημαία.

01:37
Σήμα ΓΕΝ: «Εφόσον τα ελικόπτερα προσπαθήσουν να βγάλουν κόσμο. Πρώτον να ριφθεί μία φωτοβολίδα. Δεύτερον να ριφθεί προειδοποιητική βολή. Τρίτον να καταρριφθούν».

03:15
ΓΕΝ:«Υπάρχουν πληροφορίες ότι ίσως κάτι γίνεται στα Δυτικά Ίμια. Εξακριβώσατε και πείτε μου».

03:00 – 03:20
Σηκώνεται προς αναγνώριση το μοιραίο ελικόπτερο AB-212ASW «ΠΝ21» της φρεγάτας «Ναβαρίνον». Ανοίγει προβολέα και αναζητεί. Πλήρωμα του οι: Υποπλοίαρχος Χριστούδουλος Καραθανάσης, Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος, Αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός.

03:30
ΓΕΝ: «Υπάρχει πληροφορία ότι έχουν ανέβει 30 άτομα στο δυτικό νησί Ίμια. Να πάει ο «Πολεμιστής» να ελέγξει με προβολέα και στη συνέχεια να αποβιβάσει Μονάδα Υποβρύχιων Καταδρομών».

03:36
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Τώρα αποβιβάζονται ΟΥΚ στην βάρκα και εκτιμάται ότι η κίνηση θα περατωθεί σε 30 λεπτά».

Η ομάδα ΟΥΚ αντιμετώπισε πρόβλημα με τις μπαταρίες ασυρμάτων της και χρειάστηκε να μεταβεί πρώτα στα Ανατολικά Ίμια για να πάρει εφεδρικές από την άλλη ομάδα.

03:42
Ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ναύαρχος Λυμπέρης δίνει εντολή να εξακριβωθεί αν υπάρχουν τούρκοι κομάντος στα Δυτικά Ίμια με κάθε τρόπο.

04:08
ΓΕΝ: «Τονίζεται η απαίτηση πριν βγουν οι ΟΥΚ να είμαστε βέβαιοι ότι δεν υπάρχει άνθρωπος στα Δυτική Ίμια».

04:27
ΓΕΝ: «Υπάρχουν τουρκικές ανακοινώσεις ότι κυματίζει τουρκική σημαία και υπάρχουν τούρκοι στρατιώτες πάνω στο νησί».

H πτώση του ελικοπτέρου
04:28
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Βρέχει στην περιοχή. Η ορατότητα είναι χαμηλή. Προσπάθεια να εντοπίσει οτιδήποτε».

04:50
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Υπάρχουν μερικά άτομα πάνω στο νησί».

04:56
ΓΕΝ:«Τα δικά μας ΟΥΚ να παραμείνουν στον «ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ». Το ελικόπτερο να συνεχίσει για περισσότερα στοιχεία».

04:59
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ:«Εκτιμάται ότι είναι 10 άτομα περίπου, δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι».

05:04
ΓΕΝ: «Το ελικόπτερο να επιστρέψει».

05:05
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Έχω απώλεια επαφής με το ελικόπτερο. Τελευταία του αναφορά EMERGENCY 1,5 μίλι βόρεια από το σημείο του ενδιαφέροντος».

05:13
ΓΕΝ: «Έχετε επικοινωνίες;»

05:14
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Αρνητικό».

ΓΕΝ: «Αποκτήσατε κάποια στιγμή επικοινωνία;»

05:15
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Τον ακούσαμε που έκανε μια κλήση μόνο».

ΓΕΝ:«Τον έχετε στα ραντάρ επιφανείας;»

ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ:«Αρνητικό».

Η τουρκική φρεγάτα που έχει μπει στη συχνότητα του ελικοπτέρου το καλεί, αν αντιμετωπίζει πρόβλημα να προσγειωθεί πάνω σε αυτήν. Ο πιλότος αρνείται.

05:30
Το πλήρωμα της πυραυλάκατου «ΣΤΑΡΑΚΗΣ» εντοπίζει στην επιφάνεια της θάλασσας συντρίμια και στίγμα από καύσιμα. Την ίδια στιγμή δίνονται οι εντολές απεμπλοκής και σταδιακής αποχώρησης πρώτα των μεγάλων σκαφών και μετά των μικρών.

05:40 – 05:45
ΓΕΝ: «Προς ΠΥΡΠΟΛΗΤΗ, Θα εκτελεσθεί αποχώρηση φιλικών και εχθρικών μονάδων από την περιοχή».

ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Πώς θα έχω την πληροφορία για το ποιος φεύγει; Αν είναι δυνατόν θα αναχωρήσω για να πάρω τους άγριους στο τέλος».

05:58
ΓΕΝ: «Οι οδηγίες είναι ότι από την περιοχή θα φεύγει ένα δικό τους και ένα δικό μας. Η διαταγή θα γίνεται από ΓΕΝ. Ο ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ θα φύγει τελευταίος αφού πάρει τους ΟΥΚ και τη ΣΗΜΑΙΑ. Εσείς παραμείνατε για ελικόπτερο θέλω τα ονόματα του πληρώματος».

06:00
ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ: «Υποπλοίαρχος Καραθανάσης, Υποπλοίαρχος Βλαχάκος, Αρχικελευστής Γιαλοψός»

07:00
Αρχίζει η εφαρμογή των συμφωνηθέντων για απεμπλοκή.

07:12
ΓΕΝ: «Να αρχίσετε να παίρνετε τη σημαία και τον κόσμο. Να μου πείτε αν γίνεται το ίδιο και από τους άλλους»

07:59 – 08:00
Οι Έλληνες υποστέλλουν την ελληνική σημαία από τα Ανατολικά Ίμια και δευτερόλεπτα αργότερα οι Τούρκοι από τα Δυτικά Ίμια. Την ελληνική σημαία παραλαμβάνει το πλήρωμα της κανονιοφόρου «Πυρπολητής».

11:00
Έντοπίζεται από την πυραυλάκατο «ΣΤΑΡΑΚΗΣ» η σορός του Χριστόδουλου Καραθανάση.

6 Φεβρουαρίου
Εντοπίζεται το μοιραίο ελικόπτερο ΠΝ21 σε βάθος 95 μέτρων. Στο εσωτερικό του βρίσκονται και οι σοροί του υποπλοίαρχου Παναγιώτη Βλαχάκου και του αρχικελευστή Έκτορα Γιαλοψού.

17 Φεβρουαρίου
Στις 17 Φεβρουαρίου 1996 η πυραυλάκατος «Σταράκης» παραλαμβάνει το ελικόπτερο και υπό άκρα μυστικότητα το μεταφέρει στον ναύσταθμο Σαλαμίνας. Το περιεχόμενο της έρευνας χαρακτηρίζεται ως απόρρητο.

Πόσοι από τους Τούρκους κομάντος που έδρασαν εκείνη τη νύχτα στις βραχονησίδες σκοτώθηκαν σε ένα περίεργο αεροπορικό δυστύχημα

Ο διοικητής της ομάδας SAT (Τούρκοι κομάντος) που ανέβηκαν στα Ιμια, Χακάν Γκιουρκάν, εκτός του ότι σε συνεντεύξεις του έχει πει ότι «κερδίσαμε την κρίση χωρίς να ρίξουμε ούτε μια σφαίρα», έχει προσθέσει ότι «πέντε από τους ηρωικούς συντρόφους μας τους χάσαμε μετά από 15 μέρες όταν το ελικόπτερό μας συνετρίβη στο Ακσάζ (χωριό στη Μαρμαρίδα)».

Μια διαφορετική εκδοχή για τους πέντε Τούρκους κομάντος Μπουλέντ Ουστά, Αχμέτ Γιοκαμπαριστάν, Αλί Ιχσάν Καρμάρ, Αχμέτ Σελτζούκ και Αϊκούτ Τετίκ (από τα ονόματα των οποίων δεν προκύπτει από πουθενά ότι ήταν στην ομάδα που αποβιβάστηκε στα Ιμια) δίνει ο επικεφαλής των Τούρκων μελών των Ειδικών Δυνάμεων που αποβιβάστηκαν εκείνη τη νύχτα στα Ιμια. Ο υποπλοίαρχος Αλί Τουρκσέν έχει πει ότι οι πέντε κομάντος έχασαν τη ζωή τους καθώς το ελικόπτερο που επέστρεφε από περιπολία στα Ιμια, 15 μέρες μετά την εκτόνωση της κρίσης, συνετρίβη.

πηγη in.gr