Η ευρεία σύμπραξη γύρω από τον εκπρόσωπο της «ριζοσπαστικής αριστεράς» Ζαν-Λικ Μελανσόν, στη Γαλλία, όλων των αριστερών, οικολογικών και ανανεωτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένου του Σοσιαλιστικού Κόμματος, προκάλεσε μια συζήτηση και στα καθ’ ημάς, ιδιαίτερα στο ΠΑΣΟΚ, για μια άλλης μορφής «συγκατοίκηση».
Αυτή της αριστεράς και της κεντροαριστεράς ή, στο ιστορικό βάθος αυτής της σχέσης, Αριστεράς και Κέντρου, ακριβέστερα της παραδοσιακής-κομμουνιστογεννούς αριστεράς και της δημοκρατικής-προοδευτικής παράταξης.
Αν, επαναλαμβάνουμε, ανατρέξουμε στο μακρύ, ιστορικό χρόνο, θα διαπιστώσουμε ότι η σχέση αυτή «πέρασε από σαράντα κύματα». Η πολυπλοκότητα αυτής της σχέσης, με εναλλασσόμενες, σχεδόν «κυκλοθυμικές», φάσεις «μίσους-αγάπης», υπογραμμίζεται και από το «σχίσμα» που επήλθε στον κεντρώο-φιλελεύθερο χώρο, από την εποχή ακόμη του Ελευθερίου Βενιζέλου, αδιαμφισβήτητου γενάρχη της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης, όπως εξελίχθηκε ως τις μέρες μας.
Αναφερόμαστε στο διακριτό ρεύμα που, στη δεκαετία του ‘60, πήρε το όνομα «Κεντροαριστερά». Οι ρίζες αυτού του ρεύματος, μας φέρνουν μέχρι τον Μεσοπόλεμο, στις δεκαετίες ‘20 και ‘30. Ως φυσικό ηγέτη αυτού του χώρου, αναγνωρίζουμε χωρίς «δεύτερη σκέψη» τον Αιτωλοακαρνάνα Αλέξανδρο Παπαναστασίου.
Μια από τις πιο σημαντικές φυσιογνωμίες της προπολεμικής περιόδου, του οποίου οι ριζοσπαστικές, προωθημένες ιδέες, τον έφεραν σε ρήξη και με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, κατά την ύστατη περίοδο πολιτικής δράσης του τελευταίου.
Δεν είναι τυχαίο πως υπήρξε πρωτεργάτης της πολιτειακής μεταβολής, που οδήγησε στην έκπτωση της βασιλικής δυναστείας και την εγκαθίδρυση της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, μεταξύ 1924-35.
Υπό την καθοδήγηση και μαχητική του δράση, η πολιτειακή μεταβολή επιβλήθηκε «επαναστατικώ δικαίω», σε αντίθεση με το 1974. Η απόφαση για δήμευση της τότε βασιλικής περιουσίας απηχούσε ακριβώς το κλίμα της εποχής.
Ως «γνήσιο παιδί» εκείνου του κλίματος, ο Παπαναστασίου, που διετέλεσε πολλές φορές υπουργός, αλλά και πρωθυπουργός, σε μια συγκυρία όπου είχε πυκνώσει ο χρόνος, δεν απέφυγε και τις «λοξοδρομήσεις» προσχωρώντας ενίοτε στο αυταρχικό και στρατοκρατικό πνεύμα της εποχής, που διαπερνούσε και τον ευρύτερο βενιζελογενή χώρο.
Δεν προσχώρησε όμως ποτέ στο πνεύμα του πρώιμου αντικομμουνισμού της εποχής, που εκφράστηκε σε κάποια φάση από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ας μην ξεχνάμε ότι ο μεγάλος εκείνος Κρητικός, αλλά και «μεγάλος αντιφατικός», όπως όλοι οι ηγέτες αυτού του διαμετρήματος, υπήρξε ο πρώτος που θεσμοθέτησε το λεγόμενο «Ιδιώνυμο» για την αντιμετώπιση του «κομμουνιστικού κινδύνου».
Αυτή η αντίθεση, ανάμεσα στο «σκληρό Κέντρο», με τη συστημική, ενίοτε καθεστωτική λογική, που κάποιες φορές υπερακόντιζε και τη δεξιά, με τις πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις, που ξεκινούσαν από τις διάφορες εκφάνσεις του κέντρου και έφταναν μέχρι το ιδεολογικό περίβλημα του δημοκρατικού σοσιαλισμού, θα κυριαρχούσε τα επόμενα χρόνια.
