Από το μεσοπόλεμο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο μέχρι τη μετεμφυλιακή Ελλάδα και τον Γεώργιο Παπανδρέου, ως τη μεταπολίτευση με τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον πολιτικό χώρο του Κέντρου διαπερνούσαν αντιθέσεις, ακόμη και αποκλίνουσες στρατηγικές.
Διέκρινε κανείς, σε όλη αυτή την πορεία, να συνυπάρχουν ή να συγκρούονται δύο διαφορετικές εκδοχές. Μια πιο συντηρητική, που έβρισκε πιο πολλά κοινά σημεία με τη συντηρητική παράταξη και μια πιο προοδευτική, που επικοινωνούσε ίσως καλύτερα, με τον ευρύτερο χώρο της αριστεράς.
Όμως, ας μην υπάρξει παρανόηση. Κανείς, είτε κινούνταν προς τη μία, είτε προς την άλλη κατεύθυνση, δεν απέκλινε από μια κοινή στρατηγική, που διαπερνούσε διαχρονικά το χώρο, στις όποιες εκφράσεις του και υπό τους όποιους κομματικούς σχηματισμούς.
Με μόνη εξαίρεση τους αποστάτες, δεν υπήρξε περίπτωση «ομαδικής» μετακίνησης, είτε προς τα δεξιά, είτε προς τα αριστερά. Ακόμη και μετά το 1974, όταν η νεοσύστατη ΝΔ, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή επιχείρησε να διευρύνει τα όρια της παράταξής του, «καταλαμβάνοντας» και το χώρο του κέντρου, οι όποιες προσχωρήσεις έγιναν σταδιακά και σε ατομική βάση.
Η μεγάλη πλειοψηφία των προδικτατορικών στελεχών του Κέντρου, είτε ακολούθησε, σε πρώτη φάση, την «αναπαλαιωμένη» Ενωση Κέντρου, υπό τον Γεώργιο Μαύρο, είτε, μετά την εξαΰλωση του εν λόγω σχήματος, προσχώρησαν στο ΠΑΣΟΚ, βλέποντας στο πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου, τον αυθεντικό συνεχιστή της κεντρώας παράδοσης, έστω και σε μια πιο ριζοσπαστική εκδοχή, που άλλωστε ανταποκρινόταν στην κοινωνική δυναμική της εποχής, τη ριζοσπαστικοποίηση των ίδιων των λαϊκών στρωμάτων.
Ενδεικτικό αυτής της προσήλωσης στην αυτονομία του χώρου είναι και το στοιχείο που έχει παραθέσει ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, για την προδικτατορική Ενωση Κέντρου.
Ότι, μετά την αποστασία και τα όσα αυτή παρήγαγε, ο μεγάλος κορμός της Κοινοβουλευτικής της Ομάδας παρέμεινε πιστός στη λαϊκή εντολή και τη «σημαία» της δημοκρατικής-προοδευτικής παράταξης, παρ’ ότι πολλοί εξ αυτών είχαν πιο συντηρητικές απόψεις, από ορισμένους τουλάχιστον εκ των αποστατών.
Γι’ αυτό άλλωστε και ορισμένοι απ’ αυτούς, μεταδικτατορικά εντάχθηκαν στη ΝΔ…
Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου, με το συνολικό πολιτικό του παράδειγμα, είχε εξ αρχής οριοθετήσει τη σχέση της προοδευτικής παράταξης απέναντι στην παραδοσιακή, κομμουνιστική ή ανανεωτική, αριστερά.
Θεωρούσε πάντα, σε όλα τα 30 χρόνια της πολυκύμαντης πολιτικής του διαδρομής, την Αριστερά προνομιακό σύμμαχο, απέναντι στο σταθερό μέτωπο κατά της Δεξιάς, θέση από την οποία δεν απέκλινε ούτε στη σκληρή περίοδο της υποδικίας του, αλλά με όρους αυτονομίας, όσο και ηγεμονίας της προοδευτικής παράταξης.
Το αποδεικνύει, από τα τελευταία προδικτατορικά χρόνια, η άρνηση σύμπραξης με την ΕΔΑ…
