Ο συνήγορος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ales Bialiatski από τη Λευκορωσία, η ρωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Memorial και η ουκρανική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Center for Civil Liberties τιμήθηκαν σήμερα με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2022.
Όπως αναφέρει η νορβηγική ακαδημία Νόμπελ «οι φετινοί βραβευθέντες εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών στις χώρες καταγωγής τους. Έχουν προωθήσει για πολλά χρόνια το δικαίωμα να ασκούν κριτική στην εξουσία και να προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών.
Έχουν κάνει εξαιρετική προσπάθεια να τεκμηριώσουν εγκλήματα πολέμου, παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατάχρηση εξουσίας. Μαζί καταδεικνύουν τη σημασία της κοινωνίας των πολιτών για την ειρήνη και τη δημοκρατία», καταλήγει.
Ποιος είναι ο Ales Bialiatski
Ο Bialiatski ήταν ένας από τους εμπνευστές του δημοκρατικού κινήματος που εμφανίστηκε στη Λευκορωσία στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προώθηση της δημοκρατίας και της ειρηνικής ανάπτυξης στη χώρα του.
Ίδρυσε την οργάνωση Viasna (Άνοιξη), το 1996. Η Viasna εξελίχθηκε σε μια ευρείας βάσης οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα που τεκμηρίωσε και διαμαρτυρόταν για τη χρήση βασανιστηρίων από τις αρχές εναντίον πολιτικών κρατουμένων.
Οι κυβερνητικές αρχές προσπάθησαν επανειλημμένα να φιμώσουν τον Ales Bialiatski. Από το 2020, παραμένει υπό κράτηση χωρίς δίκη. Παρά τις τεράστιες προσωπικές δυσκολίες, ο κ. Bialiatski δεν έχει υποχωρήσει ούτε εκατοστό στον αγώνα του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στη Λευκορωσία.
Ποια είναι η ρωσική οργάνωση Memorial
Το Memorial ιδρύθηκε το 1987 από ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρώην Σοβιετική Ένωση που ήθελαν να διασφαλίσουν ότι τα θύματα της καταπίεσης του κομμουνιστικού καθεστώτος δεν θα ξεχαστούν ποτέ.
Το Memorial βασίζεται στην αντίληψη ότι η αντιμετώπιση εγκλημάτων του παρελθόντος είναι απαραίτητη για την πρόληψη νέων. Η οργάνωση στέκεται επίσης στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την καταπολέμηση του μιλιταρισμού και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κυβέρνησης που βασίζεται στο κράτος δικαίου.
Κατά τη διάρκεια των πολέμων στην Τσετσενία, το Memorial συγκέντρωσε και επαλήθευσε πληροφορίες για καταχρήσεις και εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στον πληθυσμό από ρωσικές και φιλορωσικές δυνάμεις. Το 2009, η επικεφαλής του υποκαταστήματος της Memorial στην Τσετσενία, Natalia Estemirova, σκοτώθηκε εξαιτίας αυτού του έργου.
Τι είναι το Center for Civil Liberties
Το Κέντρο Πολιτικών Ελευθεριών, ο τρίτος νικητής του φετινού Νόμπελ Ειρήνης, ιδρύθηκε με σκοπό την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στην Ουκρανία, με σκοπό να ενισχύσει την ουκρανική κοινωνία των πολιτών και να πιέσει τις αρχές να κάνουν την Ουκρανία μια πλήρη δημοκρατία.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το κέντρο έχει εμπλακεί σε προσπάθειες εντοπισμού και τεκμηρίωσης των ρωσικών εγκλημάτων πολέμου κατά του ουκρανικού πληθυσμού. Το κέντρο διαδραματίζει πρωτοποριακό ρόλο στο να λογοδοτήσουν οι ένοχοι για τα εγκλήματά τους.
Ποιος μπορεί να τιμηθεί με Νόμπελ Ειρήνης
Το βραβείο θα πρέπει να απονέμεται στο πρόσωπο που έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην «αδελφοποίηση μεταξύ εθνών, την κατάργηση ή μείωση υφιστάμενων στρατιωτικών δυνάμεων και την εγκαθίδρυση και προώθηση ειρηνευτικών συνελεύσεων». Χιλιάδες άνθρωποι μπορούν να προτείνουν ονόματα: μέλη κυβερνήσεων και κοινοβουλίων, εν ενεργεία αρχηγοί κρατών, πανεπιστημιακοί καθηγητές Ιστορίας, Κοινωνικών Επιστημών, Δικαίου και Φιλοσοφίας, και παλαιότεροι βραβευθέντες με Νόμπελ Ειρήνης.
Ποιος αποφασίζει
Η Νορβηγική Επιτροπή του Νόμπελ, που αποτελείται από πέντε άτομα που διορίζονται από το νορβηγικό κοινοβούλιο. Τα μέλη είναι κάποιες φορές πρόσωπα που έχουν αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική. Επικεφαλής της σημερινής επιτροπής είναι μία δικηγόρος και στα μέλη περιλαμβάνεται ένας ακαδημαϊκός.
Όλα τα πρόσωπα αυτά προτείνονται από νορβηγικά πολιτικά κόμματα και ο διορισμός τους αντανακλά την ισορροπία δυνάμεων στο κοινοβούλιο της Νορβηγίας.
Πώς αποφασίζουν
Οι υποψηφιότητες κλείνουν στις 31 Ιανουαρίου. Τα μέλη της επιτροπής έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν τις δικές προτάσεις έως την πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής τον Φεβρουάριο. Συζητούν όλες τις υποψηφιότητες και στη συνέχεια καταρτίζουν μια λίστα με τις επικρατέστερες. Στη συνέχεια κάθε υποψήφιος αξιολογείται και εξετάζεται από μια ομάδα μόνιμων συμβούλων και άλλων ειδικών.
Η επιτροπή συνεδριάζει περίπου μία φορά τον μήνα για να συζητήσει τις υποψηφιότητες. Συνήθως λαμβάνουν την απόφασή τους κατά την τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής, που τείνει να είναι στις αρχές Οκτωβρίου. Η επιτροπή επιδιώκει να υπάρχει συναίνεση στην τελική επιλογή. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, η απόφαση λαμβάνεται από την πλειοψηφία των μελών.
Η τελευταία φορά που ένα μέλος παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενο ήταν το 1994, όταν ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ μοιράστηκε το βραβείο με τους Ισραηλινούς Σιμόν Πέρες και Γιτζάκ Ράμπιν.
