Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Μια ιστορική διαδρομή γεμάτη διεκδικήσεις

Οι αγώνες για να αποκτήσουν οι γυναίκες ίσα δικαιώματα με τους άνδρες κρατάει από το 1804! Δεν είναι μια σημερινή υπόθεση. Δεν είναι καν μια υπόθεση του περασμένου αιώνα. Οι γυναίκες παλεύουν για ίσα δικαιώματα για πάνω από 200 χρόνια τώρα και η σημερινή ημέρα είναι αφιερωμένη στους αιματοβαμμένους αγώνες που έδωσαν προκειμένου να τα αποκτήσουν. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, μπορεί σήμερα, να έχει εκφυλιστεί σε κάτι που θυμίζει την επίσης εμπορευματοποιημένη ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, ωστόσο, κάποια από τα αιτήματα παραμένουν πιο επίκαιρα από ποτέ.

Διαβάστε ακόμα: Πόλεμος στην Ουκρανία: Live οι εξελίξεις της 13ης ημέρας – Βομβάρδισαν κι άλλη πυρηνική εγκατάσταση – Νέα προσπάθεια για απομάκρυνση αμάχων

Μια ιστορική διαδρομή γεμάτη διεκδικήσεις

Αν θέλουμε να μιλήσουμε με ιστορικούς όρους η πρώτη γυναίκα που προέτρεψε όλες τις υπόλοιπες σε μια οργανωμένη μορφή πάλης ήταν η Λυσιστράτη η οποία πρωτοστάτησε σε μια… «φεμινιστική» απεργία προκειμένου να τελειώσει ο πόλεμος των ανδρών. Εκείνη, βέβαια, η απεργία ελάχιστη σχέση είχε με τη διεκδίκηση ίσων δικαιωμάτων ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Περισσότερο με… επίδειξη δύναμης για το τι μπορούν να καταφέρουν οι γυναίκες όταν είναι ενωμένες μοιάζει παρά με οτιδήποτε άλλο. Πέρα από τους αστεϊσμούς, η πραγματικότητα είναι πως μέσα σε έναν κόσμο που είχε φτιαχτεί για να τις κρατάει σε δεύτερη μοίρα, οι γυναίκες οργανώθηκαν και αντιστάθηκαν, για πρώτη φορά, το 1804. Η πρώτη γυναικεία απεργία έγινε εκείνη τη χρονιά στην Αγγλική πόλη του Ουόρτσεστερ από εργάτριες που κατασκεύαζαν γάντια σε άθλιες συνθήκες εργασίας. Η επόμενη μεγάλη αμιγώς γυναικεία απεργία που έχει μείνει καταγεγραμμένη στη συλλογική μνήμη είναι αυτή του 1831 στη Γαλλία από γυναίκες που κατασκεύαζαν καπέλα. Αυτά σε ότι αφορά την Ευρώπη. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού τα πράγματα ήταν πιο έντονα.

Στις ΗΠΑ, η πρώτη αποκλειστικά γυναικεία απεργία έγινε το 1820 στο New England, στις βιοτεχνίες ενδυμάτων, με αιτήματα για καλύτερες συνθήκες δουλειάς, αξιοπρεπείς μισθούς και μικρότερα ωράρια. Η απεργία των υφαντριών στο Ντόβερ, το 1828, είχε επιτυχία 100%! Μια εφημερίδα κάλεσε την κυβέρνηση να ενεργοποιήσει την πολιτοφυλακή, για να προλάβει την επιβολή… γυναικοκρατίας. Το 1834 και το 1836 ακολούθησαν δύο ακόμη μεγάλες απεργίες από τις βαμβακεργάτριες της βιομηχανίας Lowell στη Μασαχουσέτη. Το 1844, οι εργάτριες της συγκεκριμένης βαμβακοβιομηχανίας ίδρυσαν το πρώτο γυναικείο εργατικό σωματείο. Η έντονη δραστηριότητά του είχε σαν αποτέλεσμα τις πρώτες μεταρρυθμίσεις στις συνθήκες εργασίας στην κλωστοϋφαντουργία.

Τον Φλεβάρη του 1910 έγινε η μεγαλύτερη σε διάρκεια και ένταση απεργία γυναικών. Πάνω από 20.000 εργαζόμενες στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας, κυρίως στη Νέα Υόρκη, σχεδόν κάθε ημέρα για 13 εβδομάδες βρισκόντουσαν στους δρόμους ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η καταστολή ήταν άγρια και οι συλλήψεις ακόμα περισσότερες. Το κράτος μαζί με τους εργοδότες έκαναν ότι μπορούσαν προκειμένου να κάνουν τη ζωή των γυναικών που διεκδικούσαν ένα καλύτερο αύριο, ακόμα πιο δύσκολη απ’ ότι ήταν. Αυτό είχε τραγικές συνέπειες.

Η φωτιά στην Triangle Waist Company

Στις 25 Μάρτη του 1911, ξέσπασε φωτιά στο εργοστάσιο της Triangle Waist, σε μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις παραγωγής ειδών γυναικείου ρουχισμού στη Νέα Υόρκη που στεγαζόταν σε πολυώροφο κτίριο. Εκεί εργάζονταν για περισσότερες από 10 ώρες την ημέρα, έξι ημέρες την εβδομάδα περίπου 500 άτομα, κυρίως μετανάστριες.

Όταν ξέσπασε η φωτιά στον όγδοο όροφο του κτιρίου, οι εργάτριες ήταν κλειδωμένες μέσα στο εργοστάσιο ώστε να εμποδίζεται η είσοδος μελών του σωματείου, αλλά και η έξοδος των εργατριών κατά τη διάρκεια της δουλειάς! Η φωτιά εξαπλώθηκε αστραπιαία, καθώς τα πάντα στο χώρο ήταν εύφλεκτα. Κάποιες κατάφεραν να ξεφύγουν από τους ανελκυστήρες, άλλες διέφυγαν από το δέκατο όροφο σε ταράτσες γειτονικών κτιρίων. Πλήθος όμως εργατριών εγκλωβίστηκαν χωρίς δυνατότητα διαφυγής. Πολλές εργάτριες μη έχοντας άλλη επιλογή, άρχισαν να πηδούν απελπισμένες στο κενό. Ο απολογισμός τραγικός: 146 γυναίκες έχασαν εκείνη την ημέρα τη ζωή τους.

Η πρώτη απεργία στην Ελλάδα και η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας

Στην Ελλάδα, η πρώτη απεργία εργατριών έγινε στις 13 Απριλίου του 1892, από τις υφάντριες του δεύτερου εργοστασίου υφαντουργίας των Αδελφών Ρετσίνα, στον Πειραιά. Εκείνη τη χρονιά, η συγκεκριμένη υφαντουργία αποφασίζει να μειώσει την αμοιβή που κατέβαλλε στις εργάτριες, από 80 σε 65 λεπτά το τόπι υφάσματος (μείωση στο μεροκάματο κατά 20%).

Η Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας πρωτογιορτάστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στη Νέα Υόρκη, ως Εθνική Ημέρα της Γυναίκας, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ. Ο εορτασμός διεθνοποιήθηκε τον επόμενο χρόνο, κατά τη διάρκεια δευτέρου συνεδρίου του γυναικείου τμήματος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (2η Διεθνής), που έγινε στην Κοπεγχάγη (26-27 Αυγούστου 1910). Οι 100 σύνεδροι από 17 χώρες υιοθέτησαν την πρόταση τριών γερμανίδων (Λουίζ Τσιτς, Κλάρα Τσέτκιν και Κέτε Ντούνκερ) να γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, ως ένα βήμα για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων. Στις 19 Μαρτίου 1911 γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Αυστρία, τη Γερμανία, την Ελβετία και τη Δανία.

Το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στη Γερμανία στις 8 Μαρτίου – είτε επειδή ήταν Κυριακή είτε σε ανάμνηση της απεργίας του 1857 στη Νέα Υόρκη – και έκτοτε καθιερώθηκε η ημερομηνία αυτή για τον εορτασμό και υιοθετήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα (το 1977) από τον ΟΗΕ. Μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία (1917), η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι έπεισε τον Λένιν να καθιερώσει την 8η Μαρτίου ως επίσημη αργία. Αργία μόνο για τις γυναίκες καθιερώθηκε στην Κίνα μετά την επικράτηση των κομμουνιστών του Μάο Τσε Τουνγκ.