Η φράση πως «το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια» έχει
ειπωθεί τις τελευταίες 40 ημέρες, όσο αριθμεί η ρωσική εισβολή
στην Ουκρανία, τόσο πολλές φορές, ώστε έχει ήδη γίνει κλισέ.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και σε αυτό τον πόλεμο στην
Ουκρανία, που, σε αντίθεση με τους προηγούμενους, υπάρχουν
(και) οι κάμερες των κινητών τηλεφώνων, όπως και οι αναρτήσεις
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάθε είδηση ή πληροφορία
πρέπει να ελέγχεται διπλά και τριπλά, πριν μεταδοθεί. Το τί
ακριβώς είχε γίνει με τους Ουκρανούς στρατιώτες στο Φιδονήσι ή
με την περίφημη «έγκυο του νοσοκομείου στην Μαριούπολη» είναι
μερικές μόνο από τις περιστάσεις που μας υπενθύμισαν πόσο
προσεκτικό και επιμελές πρέπει να είναι το «φιλτράρισμα» των
πληροφοριών που φτάνουν από το μέτωπο του πολέμου.
Το ίδιο, ασφαλώς, ισχύει και για τις φρικιαστικές φωτογραφίες που
κάνουν τον γύρο του κόσμου από την πόλη Μπούσα, στα
περίχωρα του Κιέβου.
Πτώματα σπαρμένα στους δρόμους,
πυροβολημένοι στο πίσω μέρος του κεφαλιού άνθρωποι με τα
χέρια δεμένα πισθάγκωνα. Ομαδικοί τάφοι. Ανθρώπινες σοροί
χωμένες σε πηγάδια και σε τάφρους. Τα διεθνή ΜΜΕ –και τα δικά
μας, για να λέμε και καμία καλή κουβέντα…- εμφανίζονται
εξαιρετικά προσεκτικά ως προς την απόδοση των γεγονότων: όταν
λέει κάτι ο δήμαρχος της Μπούσα, τού το αποδίδουν.
Όταν λένε κάτι οι Ουκρανοί ως κυβέρνηση, τα ΜΜΕ αναφέρουν την πηγή και
το ίδιο κάνουν σε σχέση με τους ισχυρισμούς της Ρωσίας.
Μάλιστα, για τις φρικιαστικές φωτογραφίες, ενδεικτική της
περισυλλογής και της επιφυλακτικότητας που οφείλουν να
δείχνουν τα ΜΜΕ για κάθε περίσταση που αφορά στον πόλεμο,
ήταν η φράση με την οποία συνόδευσε το πρακτορείο Reuters την
δημοσίευση της είδησης για την σφαγή στην Μπούσα και των
φρικιαστικών φωτογραφιών: «Το Reuters δεν ήταν σε θέση ναεπαληθεύσει ποιος ήταν υπεύθυνος για τη δολοφονία των νεκρών
κατοίκων», ξεκαθάριζε στους αναγνώστες του ο δημοσιογραφικός
οργανισμός.
Και η αλήθεια είναι ότι, στο μέτρο που τα ΜΜΕ προφανώς δεν
μπορούν να βρίσκονται στην εμπόλεμη ζώνη την ώρα της μάχης,
αυτή είναι η πιο τίμια στάση: μεταδίδεις την είδηση, δημοσιεύεις τις
φρικτές φωτογραφίες από την πόλη Μπούσα και αφήνεις τον
αναγνώστη-τρια να βγάλει τα συμπεράσματά του. Να τα βγάλει
βάσει των γεγονότων: ότι, δηλαδή, οι φωτογραφίες των νεκρών
ανθρώπων είναι ένα αντικειμενικό γεγονός. Επίσης, το ότι οι
Ρώσοι κατείχαν την συγκεκριμένη πόλη και υποχώρησαν, είναι
επίσης ένα γεγονός.
Τα γεγονότα, μ’ άλλα λόγια, είναι αρκετά προκειμένου να βγάλει
κάποιος τα πρώτα συμπεράσματα. Ο κάθε πολίτης που θα έρθει
σε επαφή με αυτά τα γεγονότα θα καταλήξει στο δικό του
συμπέρασμα: στο κατά πόσον, δηλαδή, «στέκει» αυτό που λένε οι
Ρώσοι, πως Ουκρανοί σκότωσαν Ουκρανούς για να…
σκηνοθετήσουν αυτό το σκηνικό. Ή στο κατά πόσον οι Ρώσοι,
εκνευρισμένοι για την αναγκαστική υποχώρησή τους, άφησαν
πίσω τους αυτό το φρικτό τοπίο. Βεβαιότητες δεν υπάρχουν και τα
ΜΜΕ δεν είναι αρμόδια να τις μεταδώσουν.
Τα γεγονότα μόνο φτάνουν. Και απ’ αυτά μπορεί ο κάθε πολίτης
να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Η μόνη βεβαιότητα είναι
αυτή των γεγονότων –όπως, για παράδειγμα, πως όσες αναλύσεις
κάνει κανείς πώς φτάσαμε ως εδώ, το γεγονός είναι ένα: ότι πριν
41 ημέρες, ήταν ο στρατός της Ρωσίας που εισέβαλε στην
Ουκρανία και άρχισε να σκοτώνει κόσμο.
