Ευλογιά των πιθήκων: Τα μεγάλα «ερωτηματικά» για την ασθένεια – Τα δεδομένα για θεραπεία και εμβόλια

Με τη διασπορά της ευλογιάς των πιθήκων να συνεχίζεται στις χώρες που δεν ενδημεί ο ιός και τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται με ταχείς ρυθμούς στην Ευρώπη, εντείνεται η ανησυχία των υγειονομικών αρχών, τη στιγμή που ο ΠΟΥ προειδοποιεί για έξαρση της νόσου το καλοκαίρι στη Γηραιά Ήπειρο.

«Καθώς μπαίνουμε στη θερινή περίοδο στην ευρωπαϊκή περιοχή, με μαζικές συγκεντρώσεις, φεστιβάλ και πάρτι, ανησυχώ ότι η μετάδοση θα μπορούσε να επιταχυνθεί, καθώς τα κρούσματα που ανιχνεύονται αυτήν τη στιγμή είναι μεταξύ εκείνων που εμπλέκονται σε σεξουαλική δραστηριότητα και τα συμπτώματα είναι άγνωστα σε πολλούς», τόνισε την Κυριακή ο περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη, Χανς Κλούγκε.

Ήδη ορισμένες χώρες λαμβάνουν προληπτικά μέτρα, με το Βέλγιο να αποτελεί την πρώτη χώρα που εισήγαγε υποχρεωτική καραντίνα 21 ημερών για την ευλογιά των πιθήκων, ενώ η Νέα Υόρκη συστήνει τη χρήση μάσκας σε εσωτερικούς χώρους για την προστασία από την νέα υγειονομική απειλή.

Μιλώντας στην ΕΡΤ, ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Τούντας, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η πολιτεία πρέπει να επανεξετάσει την χαλάρωση των μέτρων και στη χώρα μας, κυρίως σε ό,τι αφορά τη χρήση μάσκας.

«Εδώ και καιρό επιμένω ότι η μάσκα θα πρέπει να διατηρηθεί σε όλους τους εσωτερικούς χώρους. Είναι νωρίς να βγει από τη ζωή μας. Υπάρχει κίνδυνος αναζωπύρωσης της επιδημίας του κορονοϊού και με τη νέα αυτή απειλή υπάρχει ένας επιπλέον λόγος να βάλουμε τη μάσκα σε πιο σταθερή βάση, μέχρι να δούμε τι εξέλιξη θα έχουμε το επόμενο διάστημα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο καθηγητής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως, και στην Ελλάδα έχουν ήδη πέσει στο τραπέζι οι πρώτες σκέψεις για χρήση μάσκας σε εσωτερικούς χώρους, αλλά και για καραντίνα 21 ημερών σε όσους νοσήσουν.

Κανένα επιβεβαιωμένο κρούσμα στην Ελλάδα

Μέχρι στιγμής, στην Ελλάδα, δεν υπάρχει επιβεβαιωμένο κρούσμα της ευλογιάς των πιθήκων, ωστόσο οι υγειονομικές αρχές βρίσκονται σε ετοιμότητα έτσι ώστε να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν τυχόν περιπτώσεις. Το πρώτο «crash test» έγινε το βράδυ του Σαββάτου, όταν εντοπίστηκε το πρώτο ύποπτο κρούσμα στην Κεφαλονιά. Ωστόσο, η «περιπέτεια» είχε αίσιο τέλος, καθώς το βράδυ της Κυριακής, ο ΕΟΔΥ, ανακοίνωσε ότι το ύποπτο περιστατικό δεν επιβεβαιώθηκε.

«Σε εργαστηριακή εξέταση δείγματος από το ύποπτο κρούσμα του άνδρα που νοσηλεύεται στο Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ δεν ανιχνεύθηκε ιός Ευλογιάς των πιθήκων (monkeypox), ενώ το δείγμα βρέθηκε θετικό σε δύο επαναλαμβανόμενους ελέγχους για τον ιό της Ανεμοβλογιάς (varicella – chickenpox). Οι εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν στο Εργαστήριο Αναφοράς (Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ) για Ευλογιά και στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας του Νοσοκομείου ΑΤΤΙΚΟΝ.

Ο ιός της Ανεμοβλογιάς παρότι περιλαμβάνει το συνθετικό -pox είναι διαφορετικός από τον ιούς που προκαλούν Ευλογιά ή Ευλογιά των πιθήκων. Υπάρχει συνάφεια αναφορικά με τα συμπτώματα και την εμφάνιση δερματικών αλλοιώσεων που προκαλούνται από την Ανεμοβλογιά και την Ευλογιά, Ευλογιά των πιθήκων», ανέφερε μεταξύ άλλων η ανακοίνωση του ΕΟΔΥ.

Σημειώνεται ότι η ευλογιά έχει εκριζωθεί από τον ανθρώπινο πληθυσμό από το 1980 ενώ η ανεμοβλογιά αποτελεί μια συχνή νόσο που προκαλεί περίπου 4 εκατομμύρια λοιμώξεις σε παιδιά. Για την ανεμοβλογιά υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο και προκαλεί ηπιότερη νόσο από την ευλογιά.

Τα μεγάλα «ερωτηματικά»

Παρότι ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων δεν είναι κάτι νέο, ένας από τους κυριότερους λόγους ανησυχίας είναι η απότομη άνοδος των κρουσμάτων, καθώς μέχρι το απόγευμα της 21ης Μαΐου 145 περιστατικά (επιβεβαιωμένα και ύποπτα) είχαν καταγραφεί σε 9 ευρωπαϊκές χώρες σε Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά, Αυστραλία και Ισραήλ. Επίσης, άλλος λόγος ανησυχίας είναι η δυνατότητα μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημική περιοχή, το οποίο σημαίνει ότι υπάρχει οριζόντια μετάδοση στην κοινότητα. Το μεγαλύτερο όμως ερώτημα είναι, όπως επισημαίνει και ο Andrea McCollum, επιδημιολόγος στο Τμήμα Poxvirus του CDC, πόσο εύκολα μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Για τον λόγο αυτό, ο Michael Thomas Osterholm, διευθυντής του Κέντρου Λοιμωδών Νοσημάτων του Πανεπιστημίου της Μινεσότας, προβλέπει την πιθανότητα δυναμικής μετάδοσης του ιού λόγω της αγνώστου μέχρι ώρας μεταδοτικότητας του.

Η αναπληρώτρια διευθύντρια του κέντρου ελέγχου και πρόληψης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Jennifer McQuinston δήλωσε ότι «δεδομένων των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων στην Πορτογαλία, και των ύποπτων περιστατικών στην Ισπανία, και δεδομένης της ανεύρεσης περιστατικών σε πολλές χώρες του κόσμου, είναι ακόμα άγνωστο πόσο μεγάλη θα είναι η διασπορά του ιού, και λόγω των συχνών μετακινήσεων μεταξύ των χωρών, θα δούμε περιστατικά σε όλο το κόσμο». Τέλος, η Marion Koopmans, DVM, PhD, διευθύντρια τμήματος Erasmus που επικεντρώνεται στην έρευνα σχετικά με ιούς, επισημαίνει ότι η επιδημική έκρηξη αρχίζει να είναι ανησυχητική καθώς τα περιστατικά εντοπίζονται σε διαφορετικές χώρες, ασυνήθιστο για τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων που δεν είναι τόσο μεταδοτικός.

Θεραπεία και εμβόλια

Για τον ευλογιά των πιθήκων δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Οι διαθέσιμες θεραπείες εστιάζουν κυρίως στην βελτίωση των συμπτωμάτων. Όσον αφορά στην αντιϊική θεραπεία, δύο φάρμακα που έχουν εγκριθεί για την θεραπεία της ευλογιάς θεωρούνται αποτελεσματικά και έναντι της ευλογιάς των πιθήκων: το tecovirimat, θεραπεία εκλογής σε συνδυασμό με το brincidofovir σε ασθενείς με σοβαρή νόσο. Η θνητότητα στις χώρες της Αφρικής κυμαίνεται μεταξύ 1-10% για τα στελέχη της Κεντρικής Αφρικής, ενώ για τα στελέχη της Δυτικής Αφρικής, που αποτελούν αυτά που έχουν ταυτοποιηθεί στην πρόσφατη έξαρση στην Ευρώπη, η θνητότητα στην Αφρική είναι περίπου 3%. Όπως εξηγεί ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ, καθηγητής Δημήτρης Παρασκευής, «η θνητότητα αυτή αναφέρεται σε συνθήκες όχι αναπτυγμένου κόσμου, αλλά αναπτυσσόμενου», κατά συνέπεια δεν είναι ενδεικτική για το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη, όπου προς το παρόν δεν υπάρχει εικόνα αλλά εκτιμάται ότι θα είναι πολύ χαμηλότερο. Επισημαίνεται ότι στις επιδημικές εξάρσεις στο Δυτικό Ημισφαίριο δεν καταγράφηκε κανένας θάνατος.

Ένα άλλο κρίσιμο ερώτημα είναι το εάν θα χρειαστεί εμβολιασμός κατά της νόσου. Οι ειδικοί απαντούν ότι ενδεχομένως να συσταθεί σε άτομα που βρίσκονται σε επαφή με κρούσματα και διατρέχουν υψηλό κίνδυνο, αποκλείουν ωστόσο το ενδεχόμενο να χρειαστεί στο γενικό πληθυσμό, με βάση τα σημερινά δεδομένα.
Όσοι έχουν κάνει το εμβόλιο της ευλογιάς φαίνεται ότι έχουν υψηλό ποσοστό προστασίας, ωστόσο ενδέχεται να χρειαστεί ενισχυτική δόση. Σε κάθε περίπτωση, η παγκόσμια κοινότητα προετοιμάζεται για παν ενδεχόμενο, με τους επιστήμονες να έχουν ήδη στρέψει το βλέμμα τους στην ανάπτυξη νέων εμβολίων.