Η ΕΠΕΚ, του στρατηγού Νικολάου Πλαστήρα, τη δράση της οποίας, στις αρχές της δεκαετίας του `50, αναδείξαμε στο προχθεσινό μας φύλλο, μπορεί να μη μακροημέρευσε στις συνθήκες της μετεμφυλιακής καταχνιάς, που περιγράψαμε, αλλά, όπως επισημάνθηκε, άφησε βαθιούς σπόρους, για να θυμηθούμε τους, ξανά, επίκαιρους στίχους του ποιητή.
Οι ιδέες, οι προγραμματικές αρχές, αλλά και το όραμα, για υπέρβαση των άκαμπτων διαχωριστικών γραμμών, που εκτράφηκαν στα κακοτράχαλα βουνά του Βίτσι και του Γράμμου, δεν ενέπνευσαν μόνο την Ένωση Κέντρου και τη ριζοσπαστική-αγωνιστική αφύπνιση, στη δεκαετία του `60, αλλά αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης και για το «δεύτερο κύμα» ριζοσπαστισμού, που αναδείχθηκε στη διάρκεια του αγώνα κατά της δικτατορίας και οδήγησε, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, στη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ.
Προσωπικότητες, που πλαισίωσαν το στρατηγό Πλαστήρα, όπως ο Λουκής Ακρίτας, ο Νικόλαος Παπαπολίτης και ο Στέλιος Αλαμανής, πρωταγωνίστησαν στις διεργασίες, για την ανασυγκρότηση και ενοποίηση του Κεντρώου χώρου, που κατέληξε στη δημιουργία της Ένωσης Κέντρου. Η σύζυγος, εξάλλου, του πρώτου, Σύλβα Ακρίτα, που συμμετείχε και στον αντιδικτατορικό αγώνα, έγινε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και παρέμεινε στη Βουλή, στις τάξεις του Κινήματος, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του `90.
Αλλά και ο Αναστάσιος Πεπονής, που αναδείχθηκε σε κεντρική μορφή του Κινήματος, με ποικίλους ρόλους και δράσεις, είχε ξεκινήσει την ενεργό πολιτική του δράση, ως επικεφαλής της νεολαίας της ΕΠΕΚ, απ’ όπου διαγράφηκε, μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της διοίκησης, λόγω της ανοιχτής διαφωνίας τους, με τους χειρισμούς που οδήγησαν στην εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη.
Να συμπληρώσουμε, για την πληρότητα της εικόνας, με την αναφορά σε μια μεγάλη μορφή της μεταπολεμικής Ελλάδας και της προοδευτικής παράταξης, με αξιοσημείωτη αντιστασιακή δράση, στην περίοδο της Κατοχής, που είχε ταχθεί εξ αρχής στο πλευρό του στρατηγού Πλαστήρα και της ΕΠΕΚ, είχε αναλάβει υπουργός Οικονομικών στις κυβερνήσεις του, είχε αναπτύξει ιδιαίτερα τολμηρές για την εποχή απόψεις, είχε ανοιχτά διαφωνήσει με τη δίκη και καταδίκη του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του και από πολλούς προβαλλόταν (μέχρι και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον παραδεχόταν) ως αδιαμφισβήτητος ηγέτης του Κεντρώου χώρου.
Ο λόγος για τον εκ Βόλου Γεώργιο Καρτάλη, που είχε διατελέσει και δήμαρχος της πόλης του, στον οποίο όμως η μοίρα έπαιξε άσχημο παιχνίδι, αφού έφυγε από τη ζωή, το 1959, σε ηλικία μόλις 49 ετών, προδομένος από την καρδιά του.
Έτσι έμεινε το κενό ηγεσίας, ακόμη και μετά τη συσπείρωση όλων των δυνάμεων του χώρου, υπό τη σημαία της Ένωσης Κέντρου, καθώς όλοι αντιλαμβάνονταν την ηγεσία, σ` αυτήν, του Γεωργίου Παπανδρέου, ως μια μεταβατική κατάσταση, λόγω και του προχωρημένου της ηλικίας του. Ώσπου ήρθε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως «αερόλιθος», κατά την έκφραση των, τότε, εσωκομματικών του αντιπάλων.
Θα ήταν λάθος, ωστόσο, ή θα συνιστούσε ελλιπή ανάλυση του φαινομένου, αν αξιολογούσαμε το ΠΑΣΟΚ, μόνο ως μια απλή, γραμμική συνέχεια των κεντρώων εγχειρημάτων της προδικτατορικής περιόδου. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για μια τομή, που υπερέβαινε τα προδικτατορικά, κεντρώα σχήματα, που είχαν ξεπεραστεί, άλλωστε, από τις εξελίξεις. Την πρόθεση του, άλλωστε, να υπερβεί την προδικτατορική συνθήκη, που τον έφερε στην ενεργό πολιτική, είχε, ο Ανδρέας Παπανδρέου, καταστήσει σαφή, από την περίοδο της δικτατορίας.
