Σε μια σπaνια για κεντρικό τραπεζίτη πρωτοβουλία, ο Γιάννης Στουρνάρας ως Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος παρουσίασε στην Κίνηση Πολιτών για μια Ανοιχτή Κοινωνία (την ιδρυτική πρωτοβουλία της Κίνησης είχε πριν πολλά-πολλά χρόνια ο Θόδωρος Παπαλεξόπουλος, ενώ στην ηγεσία της βρέθηκαν άνθρωποι σαν τον Γεώργιο Ράλλη ή τον Λεωνίδα Κύρκο, πιο πρόσφατα σαν τον Στέφανο Ματθία/Πρόεδρο του Αρείου Πάγου ή τον Τάκη Πικραμμένο/Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας – τέτοια προφίλ), μια προσιτή/μη-τεχνοκρατική προσέγγιση και επεξήγηση του ρόλου των Κεντρικών Τραπεζών σήμερα.
Στην επικαιρότητα “επέπλευσαν” ατάκες του Στουρνάρα που αφορούσαν το πώς βρεθήκαμε στο Μνημόνιο (“η κρίση έφερε το Μνημονιο και όχι το Μνημονιο την κρίση”, ή πάλι “οι προσπάθειες [με τα Μνημόνια] είχαν ασφαλώς δυσάρεστες επιπτώσεις, οι επιπτώσεις όμως της χρεοκοπίας θα ήταν ανυπολόγιστες”). Πάντως η αληθινή καινοτομία Στουρνάρα ήταν άλλη: ότι απετόλμησε να εξηγήσει σε ένα γενικό κοινό πώς κινείται σήμερα η κεντρικοτραπεζική λειτουργία.
Θύμισε πρώτα του Paul Samuelson την ημι-σαρκαστική ρήση ότι τρείς ήταν οι μεγάλες εφευρέσεις απο την αυγή της ανθρωπότητας – η φωτιά του Προμηθέα, ο τροχός της Πρώιμης Νεολιθικής και οι Κεντρικές Τράπεζες ξεκινώντας μάλλον απο τον Montagu και την Bank of England. Πέρασε ύστερα στην απόφανση του Alan Greenspan σχετικά με την ερμητικότητα της γλώσσας των Κεντριών Τραπεζιτών (“αμα σας φαίνομαι ιδιαίτερα σαφής, τότε μάλλον παρεξηγήσατε τι ακριβώς είπα”). Για να καταλήξει σε μια περιγραφή του ρόλου των Κεντρικών Τραπεζών σήμερα, ως ρόλου που δίπλα στην στήριξη της σταθερότητας του νομίσματος και την χάραξη της νομισματικής πολιτικής – η οποία, στα χρόνια μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008/9, χρειάστηκε να “κουβαλήσει” το μεγαλύτερο μέρος της μάχης κατά της ύφεσης, μέσα από μειώσεις των επιτοκίων μέχρι και σε αρνητικό έδαφος, ή πάλιν αντισυμβατικές πρακτικές όπως της “ποσοτικής χαλάρωσης” – ενσωματώνει πλέονν και την άσκηση της κρίσιμης προληπτικής εποπτείας στον τραπεζικό ή και τον ασφαλιστικό χώρο – και μάλιστα όχι μόνο με μια λογική μικρο-προληπτικής, αλλά και ευρύτερης μακρο-προληπτικής εποπτείας, ώστε να αποτρέπεται η συστημική διακινδύνευση.
Στην άσκηση αυτών των ρόλων, οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν αυξημένη ανεξαρτησία απο την πολιτική διαδικασία, που τους επιτρέπει μακροχρόνια στόχευση, συνέχεια και συνέπεια στην δράση τους. Δηλαδή… απόσπαση απο τον εκλογικό κύκλο της οικονομίας! Πλην όμως, με τίποτε δεν θάπρεπε να θεωρηθεί ότι αγνοούν την γενικοτερη στόχευση της οικονομικής πολιτικής. Καθώς δε, ιδιαίτερα με τον ρόλο τους τα χρόνια της κρίσης, βρέθηκαν – εύλογα, δέχθηκε ο Στουρνάρας – εκτεθειμένες σε έντονη κριτική, έχουν πλέον και την υποχρέωση δημόσιας επεξήγησης και λογοδοσίας (ακριβώς σαν εκείνη που επεχείρησε στα πλαίσια της Κίνησης Πολιτών). Ετσι, θεώρησε ότι για την Τράπεζα της Ελλάδος, αποτελεί αναβάθμιση το να μην περιορίζεται “σε ρόλο δασκάλου με εμμονές, που επαναφέρει τον μαθητή (= την Κυβέρνηση) στον ίσιο δρόμο” όπως περιέγραφε για παλιότερες εποχές ο Μιχάλης Ψαλιδόπουλος…
Αυτήν την λειτουργία επιτελώντας, επωφελήθηκε ο Γ. Στουρνάρας απο μιαν ερώτηση στο ακροατήριο προκειμένου να επισημάνει ότι στο φλέγον μέτωπο των “κόκκινων δανείων” δεν νοείται να μείνουμε άλλο σε λογικές “business as usual”. Αλλά πρέπει με ευρηματικότητα και αποφασιστικότητα να προχωρήσουν πρωτοβουλίες – άμεσα.
