Το κIνητρο της σημερινής μας ανάλυσης αποτέλεσε το μήνυμα ενός καλού φίλου της Kontranews και του Facebook, που με παρότρυνε να γράψω ένα άρθρο για την διαχρονική τάση των κρατικών εσόδων σε σχέση με το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) της ελληνικής οικονομίας. Αν και με το συγκεκριμένο θέμα έχουμε ασχοληθεί αρκετές φορές από τη στήλη αυτή, εντούτοις η πρόσφατη έκδοση της Eurostat, “Government Finance Statistics” (Μάιος 2016) αποτέλεσε ένα επιπρόσθετο κίνητρο για τη συγγραφή του σημερινού άρθρου. Τα κρατικά έσοδα και οι δαπάνες αποτελούν τους δύο βασικούς πυλώνες άσκησης της “δημοσιονομικής πολιτικής” (fiscal policy). Η “δημοσιονομική πολιτική” εφαρμόζεται από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και συνιστά την κυριότερη διάσταση της “μακροοικονομικής πολιτικής”. Αν η δημοσιονομική πολιτική συμβάλλει στη σταθεροποίηση και την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας θεωρείται πετυχημένη. Αντίθετα, αν η δημοσιονομική πολιτική προκαλεί την διαχρονική διεύρυνση των κρατικών ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους χαρακτηρίζεται αποτυχημένη.
Παρατηρήσεις: Πηγή των στοιχείων είναι η Eurostat, Government Finance Statistics, May 2016.Τα στοιχεία του πίνακα αφορούν την Ελλάδα και αναφέρονται στις κρατικές δαπάνες και τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης.
Όταν οι κρατικές δαπάνες υπερβαίνουν τα έσοδα, ο κρατικός προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός (ζημιογόνος), η κυβέρνηση εξαναγκάζεται να προσφεύγει σε δανεισμό για την χρηματοδότηση των ελλειμμάτων, με αναπόφευκτη συνέπεια την άνοδο του δημοσίου χρέους της χώρας. Το τρέχον δημόσιο χρέος είναι αποτέλεσμα της συσσώρευσης παρελθόντων κρατικών ελλειμμάτων. Τα στατιστικά στοιχεία του πίνακα αφορούν την Ελλάδα και περιλαμβάνουν τα κρατικά έσοδα και τις δαπάνες της γενικής κυβέρνησης σε τρέχουσες τιμές και σε ποσοστό του ΑΕΠ. Στις δαπάνες περιλαμβάνονται και οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους της γενικής κυβέρνησης. Τα δημόσια έσοδα περιέχουν τους άμεσους και τους έμμεσους φόρους, τις ασφαλιστικές εισφορές, τα τέλη, κ.λπ. Η πρώτη στατιστική διαπίστωση είναι ότι την περίοδο 1980-2009, τόσο οι κρατικές δαπάνες όσο και τα έσοδα σημείωναν συνεχή αύξηση ως ποσοστό του ΑΕΠ. Την περίοδο αυτή ο λόγος κρατικές δαπάνες/ΑΕΠ από 22,8% εκτινάχτηκε σε 54,1% και ο λόγος δημόσια έσοδα/ΑΕΠ από 22,3% αυξήθηκε σε 38,9%.
Η δεύτερη καίριας σημασίας στατιστική παρατήρηση είναι ότι την κρίσιμη περίοδο 1980-2009, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των κρατικών δαπανών διαμορφώθηκε σε 9,5% και ήταν υψηλότερος από το αντίστοιχο μέσο ετήσιο ποσοστό ανόδου των εσόδων που ανήλθε σε 8,3%. Κατ’ αυτό τον τρόπο, την περίοδο 1980-2009 η συσσώρευση κρατικών ελλειμμάτων ήταν αναπόφευκτη, με οικτρή συνέπεια την δημιουργία ενός γιγαντιαίου δημοσίου χρέους που το 2009 καταπλάκωσε την ελληνική οικονομία. Η πορεία προς την χρεοκοπία του 2009 ήταν το δραματικό επακόλουθο της αποτυχημένης και της ανεγκέφαλης δημοσιονομικής πολιτικής, που παραδόξως εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ μετά την μεταπολίτευση. Αναμφίβολα, οι ιστορικές τους ευθύνες είναι μειοδοτικές και κάποτε θα πρέπει να τους αποδοθούν. Η τρίτη στατιστική παρατήρηση είναι ότι την περίοδο 1980-2009 το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές από 40,8 αυξήθηκε σε 242 δις ευρώ, που σημαίνει ότι ο μέσος ετήσιος ποσοστιαίος ρυθμός ανόδου του ήταν 6,3%. Αξιοσημείωτο είναι ότι την περίοδο 1980-2009, η μέση ετήσια ποσοστιαία άνοδος αμφότερων των κρατικών δαπανών και των εσόδων ήταν αισθητά υψηλότερος από τον αντίστοιχο του ΑΕΠ. Αυτή η σημαντική στατιστική διαπίστωση καταδεικνύει τις πελώριες ευθύνες όλων των κυβερνήσεων της περιόδου 1980-2009, που με τις ανερμάτιστες και τις ψηφοθηρικές οικονομικές τους πολιτικές, εξώθησαν την πατρίδα στην συγκλονιστική χρεοκοπία του 2009. Δυστυχώς, την μνημονιακή περίοδο 2010-2016 η επιδείνωση των Δημοσίων Οικονομικών είναι συνεχής και δραματική.
