Την διαβόητη αυτή “βιωσιμότητα”, την sustainability που λέμε σε καλά Ελληνικά, την είχαμε συνηθίσει ήδη από την δεκαετία του ΄80 στα περιβαλλοντικά. Τώρα, πιο τελευταία και πιο επώδυνα, την γευσθήκαμε και ως βιωσιμότητα (ή μη-βιωσιμότητα…) του χρέους. Ενδιάμεσα, όλο και κάτι είχαμε ακούσει για βιώσιμη ή διατηρήσιμη ανάπτυξη – όμως, έτσι που η ίδια η λέξη “ανάπτυξη” προσέλαβε τοτεμική πλέον διάσταση (προσκυνάται καλού-κακού το είδωλο, αλλά ποιος πιστεύει ότι θα ζωντανέψει κιόλας;) χωρίς όμως να της δίνεται και μεγάλη αληθινή σημασία.
Μ’ αυτήν την κάπως ισχνή προϊστορία, κάπως απορημένα προσεγγίστηκε η παρουσίαση του Ελληνικού Κώδικα Βιωσιμότητας/της Πρωτοβουλίας για την Βιώσιμη Ελλάδα από το Ίδρυμα QualityNet, στο Μέγαρο Μελά. Με την Εθνική Τράπεζα να προσέρχεται στην διοργάνωση – η Λούκα Κατσέλη, άλλωστε, υπήρξε υπεύθυνη της Συντακτικής Ομάδας της 5ης Ευρωπαϊκής Έκθεσης για την Ανάπτυξη/ERD, που ακριβώς έθεσε ως Ευρωπαϊκό στόχο την αναπτυξιακή διαδικασία με λογική βιωσιμότητας – με την EBRD και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να συντρέχουν, με τον ΣΕΒ δια του Συμβουλίου Βιώσιμης Ανάπτυξης αλλά με την Γενική Γραμματεία Εμπορίου και το ΥΠΕΞ/Μάρδας, διόλου παράξενο που υπήρξε προσέλευση – αλλά πόσοι παρακολούθησαν κατά βάθος;
Όπως εξηγήθηκε με αρκετή διεξοδικότητα, η Πρωτοβουλία για την Βιώσιμη Ελλάδα ξεκίνησε πριν ένα χρόνο, απλώς περίμενε να ολοκληρωθεί ένας ευρύς κύκλος διαβούλευσης – μετείχαν 33 επιχειρηματικοί φορείς, 120 επιχειρήσεις, 17 ΟΤΑ και 44 φορείς της Κοινωνίας Πολιτών – γύρω από την αναζήτηση ενός “νέου αναπτυξιακού μοντέλου”. Επειδή κι αυτή η έκφραση έχει κουράσει και δεν έχει πείσει ότι έχει ουσιαστικό περιεχόμενο (ακριβώς επειδή συνεχώς επαναλαμβάνεται, χωρίς αληθινά να υποστασιοποιείται κάπως: λιγάκι όπως και η “ανάπτυξη”) είναι ενδιαφέρον να σημειώσει κανείς ακριβώς το ότι αφέθηκε να περάσει ένας χρόνος διαβούλευσης μέχρι να δημιουργηθεί ο Ελληνικός Κώδικας Βιωσιμότητας – και οι μηχανισμοί παρακολούθησης και αξιολόγησης της εφαρμογής του.
Βασισμένες σε Γερμανικά πρότυπα – το RNE/Γερμανικό Συμβούλιο για την Βιώσιμη Ανάπτυξη – τα οποία όμως προσαρμόστηκαν στις Ελληνικές ανάγκες (παράδειγμα: στην Ελληνική περίπτωση προβλέπονται 4 διακριτά σκαλοπάτια/επίπεδα συμμετοχής, άλλα για τις μικρές επιχειρήσεις, άλλα για τις μεγαλύτερες, κλιμακωτά), οι δράσεις του Ελληνικού Κώδικα Βιωσιμότητας καλύπτουν τρεις διαφορετικούς πυλώνες. Στον πρώτο πυλώνα – της Οικονομίας – το ζητούμενο είναι να προωθείται η καινοτομία, όχι όμως μόνον στις μεθόδους παραγωγής αλλά και στην οργάνωση, τον τρόπο λειτουργίας, την διαφάνεια. Στον δεύτερο, το πιο συνηθισμένο στην δημόσια συζήτηση – του Περιβάλλοντος – ξανασυναντάμε τα της πράσινης ανάπτυξης/κλιματικής αλλαγής, όμως με προσπάθεια να προσλάβουν πιο συγκεκριμένο και απο περιεχόμενο. στον τρίτο πυλώνα, λίγο πιο απροσδόκητα – της Κοινωνίας – επιχειρείται όχι απλώς (και γενικόλογα) η βελτίωση της ποιότητας ζωής, αλλά και να δοθεί μια “απάντηση” στην κρίση μέσα απο την άμβλυνση των συνεπειών της μιας οικονομικής κρίσης που ήδη απο καιρό έχει γίνει κοινωνική.
Αναγνωρίζει κανείς το μοτίβο “να αποτελέσει η κρίση ευκαιρία”. Μπορεί μια τέτοια πρωτοβουλία, στο βάθος που έχει φθάσει η αποδιάρθρωση της οικονομίας, να δημιουργήσει συνθήκες ανάταξης; Δύσκολο να το πιστέψει κανείς.
