Ακροδεξιός πρόεδρος στην Αυστρία σημαίνει τραγωδία για την Ευρώπη

ΠΩΣ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙΤΑΙ ΤΟ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΟ ΤΟΞΟ ΣΤΗΝ ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ – ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ – ΤΡΑΓΙΚΑ ΕΞΩ ΕΠΕΣΑΝ ΟΙ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ

Η Μαρίν Λεπέν ήταν η πρώτη που συνεχάρη το βράδυ της Κυριακής τον ακροδεξιό υποψήφιο Νόρμπερτ Χόφερ για την πρωτιά του στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Αυστρία. Αυτό από μόνο του αρκεί για να γεμίσει ανατριχίλα τους πραγματικούς θιασώτες της ενωμένης Ευρώπης των ανοιχτών συνόρων.

Μπορεί μεν ο ρόλος τους προέδρου στην Αυστρία να θωρείται μάλλον διακοσμητικός, αλλά σημειολογικά η ενδεχόμενη εκλογή του υποψηφίου της ακροδεξιάς και η καταβαράθρωση των παραδοσιακών κομμάτων στην Αυστρία μόνο άσχημα μηνύματα μπορεί να στείλει.

Η τελική αναμέτρηση για την προεδρία θα γίνει μεταξύ του Νόρμπερτ Χόφερ του ακροδεξιού FPÖ και του Οικολόγου Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν. Ο πρώτος πήρε 35,3%, ο δεύτερος 21,3%. Η ανεξάρτητη υποψήφια Ίρμγκραντ Γκρις κατέλαβε το 19%. Ο Αντρέας Κολ (του κεντροδεξιού ÖVP) βγήκε τέταρτος και o Ρούντολφ Χουντστόρφερ (του σοσιαλδημοκρατικού SPÖ) πέμπτος, και οι δύο στην περιοχή του 11%.

Το αποτέλεσμα σημαίνει ότι ένας στους τρεις Αυστριακούς που πήγε στην κάλπη ψήφισε τον ακροδεξιό Χόφερ και μόλις ένας στους τέσσερις διάλεξε κάποιο από τα δύο παραδοσιακά κόμματα εκπρόσωποι των οποίων εναλλάσσονται στην προεδρία της Δημοκρατίας από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου.

Οι δημοσκοπήσεις έπεσαν εντελώς έξω, όμως αυτό πλέον είναι το λιγότερο που απασχολεί τη Βιέννη, αυτή τη στιγμή.

ΕΧΑΣΕ ΜΟΝΟ ΣΤΗ ΒΙΕΝΝΗ

Η πρωτιά του Χόφερ διαπερνά οριζόντια όλες τις εκλογικές περιφέρειες. Μόνο η πρωτεύουσα Βιέννη… έσωσε την τιμή της Αυστρίας αναδεικνύοντας πρώτο τον οικολόγο Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν.

Πώς εξηγείται η έκβαση του πρώτου γύρου; Σαφέστατα καταγράφεται στο αποτέλεσμα η πρόθεση των ψηφοφόρων να τιμωρήσουν τα δύο κυβερνώντα κόμματα. Το πλήγμα και στα δύο είναι τεράστιο και έχουν ήδη αρχίσει οι συζητήσεις μέχρι σε ποιο βαθμό πρέπει να φτάσει η απόδοση ευθυνών για την ήττα, και μέχρι ποιο επίπεδο θα «πέσουν κεφάλια». Οι αναλύσεις των εταιρειών δημοσκοπήσεων από τα exit poll δείχνουν πως το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (του καγκελαρίου Φάιμαν) αντιμετωπίζει ποιοτικά μεγαλύτερη κρίση: Οι δυνάμεις και των δύο κομμάτων ήταν μεν απογοητευτικές, όμως επιπλέον το SPÖ αντιμετωπίζει διαρροή υποστηρικτών προς όλες τις πλευρές -από την ακροδεξιά μέχρι την αποχή.

Στην πολιτική όμως δεν υπάρχει «απλή» ψήφος διαμαρτυρίας. Εξ ου και η πρώτη αποτίμηση του ίδιου του Φάιμαν: «Είναι μία λυπηρή ημέρα και μία καθαρή προειδοποίηση για τα κόμματα της συγκυβέρνησης» είπε στο πρώτο σχόλιό του στην Kurier. Οι πολίτες, είπε, «θέλουν να δουν αποτελέσματα».

Εδώ ίσως βρίσκεται συνοπτικά και η εξήγηση τόσο της γενικότερης εικόνας όσο και ειδικά της δυσκολίας για το SPÖ: Το κυριότερο θέμα που απασχόλησε την Αυστρία τους τελευταίους μήνες ήταν το προσφυγικό και χαρακτηρίστηκε από τη μεταστροφή της Βιέννης προς το χειμώνα, όταν ο σοσιαλδημοκράτης Φάιμαν και το κόμμα του εγκατέλειψαν την αρχική τους στάση και ήρθαν πιο κοντά στην κάπως σκληρότερη γραμμή του συγκυβερνώντος VPÖ. Σε κάποιους, αυτό φάνηκε σαν οι Σοσιαλδημοκράτες να τρέχουν πίσω από την «ουρά» των εταίρων τους.

Από εκεί όμως ξεκινά και το δεύτερο τμήμα της ερμηνείας που δίνουν οι αναλύσεις σε αυστριακό και γερμανικό Τύπο: Φάνηκε τελικά ότι ούτε η νέα στάση της Βιέννης στο προσφυγικό, με το αρχικό πλαφόν στους πρόσφυγες και στη συνέχεια το κλείσιμο του λεγόμενου Βαλκανικού Διαδρόμου, δεν ικανοποίησε τους Αυστριακούς, οι οποίοι επέλεξαν… το αυθεντικό -τον ακροδεξιό Χόφερ.

Στην άνοδο του Χόφερ πρέπει να προσμετρηθεί όμως ειδικά το ότι η εκστρατεία του είναι το αποκορύφωμα του FPÖ να αποβάλει την εικόνα της «σκληροπυρηνικής ακροδεξιάς» και να εμφανιστεί ως καθαρή, πατριωτική δεξιά -χωρίς, βεβαίως, να απομακρύνεται ουσιαστικά από τις ιδεολογικές του καταβολές. Ακολούθησε έτσι την ίδια τακτική που έχει ακολουθήσει και η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία με το «Εθνικό Μέτωπο».

Ο Χόφερ ήταν η ενσάρκωση αυτή της τακτικής, καθώς στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας είχε καλλιεργήσει την εικόνα «μετριοπαθούς» φιγούρας (σε σύγκριση με τον αρχηγό του κόμματός του, Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε) -αλλά η στάση που υποστήριζε ήταν στη γραμμή του κόμματός του, με άξονα τις αντι μεταναστευτικές θέσεις και την αντίθεση στην ΕΕ.

Κι αυτό ενώ ναι μεν κανονικά στην Αυστρία ο πρόεδρος έχει περιορισμένες αρμοδιότητες, όμως ο Χόφερ είπε με νόημα αμέσως μετά την κάλπη: «Θα εκπλαγείτε με το τι μπορεί να κάνει ένας πρόεδρος». Στο πιο ακραίο σενάριο, ο επόμενος πρόεδρος θα μπορούσε να διαλύσει φέτος το Κοινοβούλιο και να πυροδοτήσει νέες εκλογές, από τις οποίες βάσει των δημοσκοπήσεων το FPÖ θα έβγαινε αρκετά ενισχυμένο.

Κι όλα αυτά, ενώ η Αυστρία αναρωτιέται ποιο μπορεί πραγματικά να είναι το χειρότερο σενάριο με τελική εκλογή του Χόφερ. Η Standard για παραδείγμα θεωρεί λιγότερο πιθανή τη διάλυση του Κοινοβουλίου και πιο αναμενόμενη τη δημιουργία δυσκολιών στην κυβέρνηση, αλλά το πρώτο συμπέρασμά της είναι μάλλον απαισιόδοξο.

«Ένα μεγάλο τμήμα του αυστριακού πληθυσμού εμφανίζεται να υποστηρίζει την αυταρχικού τύπου πολιτική που έχει εδώ και μερικά χρόνια αρχίσει να αναπτύσσεται στην Ουγγαρία και την Πολωνία, με αποδυνάμωση του Κοινοβουλίου, υποχώρηση από τη διάκριση των εξουσιών, αντίσταση στις Βρυξέλλες και περιορισμό στις ελευθερίες των ΜΜΕ» γράφει, λέγοντας πως «σύντομα, η Βιέννη μπορεί εκτός από γεωγραφικά να είναι και πολιτικά πιο ανατολικά από την Πράγα».